انتخاب یک آموزشگاه در حوزه امنیت سایبری، تصمیمی راهبردی است که می‌تواند مسیر حرفه‌ای و آینده شغلی افراد را شکل دهد. از آن‌جا که معیار "بهترین" بودن وابسته به اهداف، پیشینه، بودجه و شیوه یادگیری هر فرد است، در این گزارش با نگاهی عملیاتی و داده‌محور به بررسی آموزشگاه‌های مختلف پرداخته‌ایم. همچنین سلام دیجی را نیز در این مقایسه قرار داده‌ایم تا تصویری شفاف‌تر از نقاط قوت و محدودیت‌ها به دست آید. هدف از این مقاله ارائه تحلیل بی‌طرفانه است تا شما بتوانید انتخابی انجام دهید که بیشترین همخوانی را با مسیر شخصی و حرفه‌ای‌تان داشته باشد.

تنوع آموزشگاه ها و وب سایت های آموزشی فرصتی ارزشمند برای یادگیرندگان ایجاد کرده است تا با توجه به سطح دانش، هدف شغلی و سبک یادگیری خود، بهترین انتخاب را داشته باشند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این مراکز می‌پردازیم تا مسیر انتخاب برای شما شفاف‌تر شود.

بیایید با هم نگاهی به هرکدام از این پلتفرم ها و آموزشگاه ها بیندازیم. از سلام دیجی شروع می کنیم.

  TOSINSO(توسینسو)

توسینسو در سال 1392 با یک انجمن تخصصی کوچک شروع به کار کرد و هدف آن در ابتدا ایجاد فضایی برای به اشتراک گذاشتن دانش و حل مشکلات فنی در حوزه فناوری اطلاعات بود. با استقبال کاربران از انجمن، در سال 1394 تصمیم به انتشارآموزش‌های ویدیویی گرفته شد. اولین دوره‌ها با تمرکز بر کیفیت و محتوای کاملاً عملی و کاربردی تولید شدند تا نیاز واقعی بازار کار را پوشش دهند. درسال 1397 استودیوهای حرفه ای برای ضبط دوره ها راه اندازی گردید و توسینسو به یکی از نام های شناخته‌شده و مرجع در جامعه IT ایران تبدیل شد.

 چه استفاده‌ای از آن می‌شود کرد؟   

 ✔️ یادگیری کاربردی و مبتنی بر نیاز بازار کار ایران:  محتوای توسینسو اغلب حول محور تکنولوژی‌ها و چالش‌هایی می‌چرخد که به طور مستقیم در شرکت‌های ایرانی با آنها روبرو می‌شوید.

✔️ حل مسائل عملی و پرسش و پاسخ: استفاده از انجمن بسیار فعال آن برای مطرح کردن سؤالات فنی و دریافت پاسخ از جامعه بزرگی از متخصصان.

✔️ دسترسی به لابراتوار ابری: استفاده از سرویس TOSINSO Labs برای تمرین عملی در محیطی شبیه‌سازی‌شده بدون نیاز به راه‌اندازی زیرساخت شخصی.

TOSINSO  برای چه کسانی مناسب است؟   

✔️ علاقه‌مندان و متخصصان IT که هدف اصلی آنها اشتغال در بازار کار ایران است.

✔️ افرادی که به یک  community زنده برای پشتیبانی و یادگیری تعاملی نیاز دارند.

✔️ کسانی که به دنبال دوره‌هایی با هزینه نسبتاً معقول و محتوای کاربردی هستند.

  برای چه کسانی مناسب نیست؟   

 ✔️افرادی که تنها هدفشان دریافت مدارک بین‌المللی پرطرفدار (مانند OSCP, CISSP) است.

Ravin Academy   (آکادمی راوین)

آکادمی راوین فعالیت خود را با هدف ارائه‌ی آموزش، تحقیقات و خدمات پیشرفته‌ی امنیت سایبری در تراز استانداردهای جهانی، از سال ۱۳۹۹ شروع کرد. این موسسه یکی از مؤسسه‌های فعال در زمینه آموزش امنیت سایبری است که هم دوره‌های دفاعی و هم دوره‌های تهاجمی را پوشش می‌دهد. دوره‌های مختلفی برگزار می‌کند شامل: تست نفوذ (Penetration Testing)، Red Team، SOC Analyst، آموزش ابزارهایی مثل Burp Suite، استفاده از کالی لینوکس و دوره‌هایی با تمرکز بر حملات منطقی (Logical Attacks) و وب. علاوه بر آموزش عمومی، خدمات سازمانی نیز دارد؛ مثل مشاوره امنیت سایبری، تحقیقات سازمانی، آگاهی‌رسانی امنیتی برای کارکنان سازمان‌ها و برقرای دوره‌های مخصوص برای شرکت‌ها.

چه استفاده‌ای از آن می‌شود کرد؟   

✔️تخصص‌یابی در امنیت تهاجمی و دفاعی (Red/Blue Team) :  این آکادمی یکی از بهترین گزینه‌ها برای تبدیل شدن به یک متخصص عملیاتی در حوزه‌هایی مانند تست نفوذ، پاسخ به حوادث و Threat Hunting  است.

✔️ یادگیری از متخصصان فعال:  بهره‌مندی از دانش مدرسینی که خود در پروژه‌های امنیتی واقعی مشارکت دارند و دانشی به‌روز و عملی را منتقل می‌کنند.

✔️ ایجاد ارتباط با بازار کار:  استفاده از شبکه‌سازی و ارتباطاتی که Ravin Academy با شرکت‌های فعال در حوزه امنیت دارد.

آکادمی راوین  برای چه کسانی مناسب است؟   

✔️افرادی با پیشینه اولیه IT که قصد دارند به صورت جدی و متمرکز وارد حوزه امنیت سایبری شوند.

✔️کسانی که به یادگیری عمیق و عملی به جای صرفاً دریافت یک مدرک اهمیت می‌دهند.

✔️متخصصانی که می‌خواهند مهارت‌های خود را در حوزه‌های پیشرفته و به‌روز ارتقاء دهند.

 برای چه کسانی مناسب نیست؟   

✔️تازه‌کارهای مطلق (بدون پیشینه).

✔️افرادی که اولویت اصلی آنها دریافت مدارک بین‌المللی formal است.

NooraNet  (نورانت)

موسسه نورانت در حوزه امنیت سایبری فعالیت دارد و یکی از مراکز شناخته‌شده‌‌ی ایران است. بیش از ۱۴ سال سابقه آموزشی در دوره‌های تخصصی امنیت سایبری داراست . هم چنین نورانت ارائه‌دهنده بیش از ۴۰ دوره متنوع در زمینه امنیت سایبری، از جمله تست نفوذ، جرائم رایانه‌ای، دفاع سایبری، مانیتورینگ، برنامه‌نویسی امن و غیره می باشد. این مرکز تاکنون بیش از 12000 دانش آموخته داشته است. 

دوره‌ها و تخصص‌ها

• دوره‌های SOC با استفاده از ابزارهایی مثل Splunk، ELK (Elasticsearch, Logstash, Kibana)

• دوره تست نفوذ با مضامین مختلف، شامل تست نفوذ وب، جرائم رایانه‌ای، و فارنزیک دیجیتال

• دوره «Ethical Hacker» نیز ارائه می‌شود. 

• دوره‌های مرتبط با معماری امنیت، مانیتورینگ، دفاع سایبری و تیم قرمز.

چه استفاده‌ای از آن می‌شود کرد؟   

✔️ پیگیری یک نقشه راه (Roadmap) آموزشی ساختاریافته NooraNet:  برای افرادی عالی است که دوست دارند در یک مسیر از پیش تعریف‌شده و شفاف گام بردارند.

✔️ یادگیری بر اساس استانداردهای جهانی (SANS):  استفاده از محتوایی که از بهترین دوره‌های جهانی الگوبرداری شده و با مثال‌های بومی ترکیب شده است.

✔️ تخصص در امنیت نرم‌افزار و وب:  این آموزشگاه در حوزه‌هایی مانند Secure Coding و Web Application Security تمرکز خوبی دارد.

 برای چه کسانی مناسب است؟   

✔️ افراد منظم و ساختاریافته  که دوست دارند بدانند بعد از اتمام هر دوره، قدم بعدی چیست.

✔️ توسعه‌دهندگان نرم‌افزار که می‌خواهند امنیت را بیاموزند.

✔️ علاقه‌مندان به  دوره‌های بلندمدت و جامع  با پشتیبانی قوی.

 برای چه کسانی مناسب نیست؟   

✔️افرادی که به دنبال دوره‌های کوتاه و فشرده  برای یک موضوع خاص هستند.

Kahkeshan Noor  (کهکشان نور)

مؤسسه کهکشان نور یکی از مراکز فعال در ایران است که در حوزه فناوری اطلاعات، ارتباطات و امنیت فعالیت می‌کند و بر اساس اطلاعات رسمی، این مؤسسه بیش از دو دهه سابقه آموزشی دارد. دوره‌های متنوعی را ارائه می‌دهد، از دوره‌های شبکه، امنیت، دوره‌های مایکروسافت، لینوکس، سیسکو و دیگر مباحث مرتبط با فناوری اطلاعات. مؤسسه دارای ساختمان هوشمند آموزشی و استفاده از اتوماسیون و زیرساخت‌های پیشرفته آموزشی است و در تهران، منطقه یوسف‌آباد فعالیت دارد و دارای مجوزها و فعالیت رسمی است.

 چه استفاده‌ای از آن می‌شود کرد؟   

✔️ دریافت مدارک معتبر بین‌المللی (CompTIA, CISSP, ISACA) : این موسسه مرجع رسمی برگزاری دوره‌های منتهی به این مدارک است.

✔️ آموزش در محیطی کاملاً آکادمیک و حرفه‌ای: استفاده از امکانات فیزیکی و لابراتوارهای مجهز برای کسانی که آموزش حضوری را ترجیح می‌دهند.

✔️ آموزش سازمانی و مشاوره به شرکت‌ها:  این موسسه یکی از گزینه‌های اصلی برای سازمان‌هایی است که قصد آموزش نیروهای خود را دارند.

  برای چه کسانی مناسب است؟   

✔️ افرادی که هدف اصلی آنها دریافت مدارک بین‌المللی برای مهاجرت، کار در شرکت‌های بین‌المللی یا ارتقاء شغلی در سازمان‌های بزرگ است.

✔️ سازمان‌ها و نهادهای دولتی.

✔️ افرادی که بودجه کافی دارند و حضوری بودن کلاس برایشان مهم است.

  برای چه کسانی مناسب نیست؟   

✔️ افرادی با بودجه محدود.

✔️ کسانی که تنها به دنبال مهارت‌آموزی عملی فوری بدون توجه به مدرک هستند.

Lian Academy  (لیان)

آکادمی لیان یکی از مراکز آموزش و خدمات در زمینه امنیت سایبری، شبکه و فناوری اطلاعات است. دوره‌ها و فعالیت‌هایش متنوع‌اند: دوره‌های تخصصی مثل تست نفوذ، شبکه، دوره‌های بین‌المللی همچون CEH، Security+ و دوره‌هایی برای مدیران امنیت سایبری دارد. از اساتید شناخته‌شده بهره می‌برد و طبق ادعای موسسه دوره‌هایشان منطبق بر سرفصل‌های معتبر بین‌المللی هستند. امکاناتی مانند ارائه فیلم رکورد شده جلسات، ارائه مدرک معتبر در پایان دوره، امکان مشاوره رایگان، شرایط اقساط و گاهی تخفیفات، از گزینه‌هایی است که در تبلیغات و اطلاعاتشان دیده می‌شود.

 چه استفاده‌ای از آن می‌شود کرد؟   

✔️ یادگیری از برجسته‌ترین چهره‌های آموزشی ایران: بهره‌گیری از دانش و تجربه مدرسینی که در سطح کشور شناخته‌شده هستند.

✔️ شرکت در دوره‌های سطح بالا و بین‌المللی مانند SANS: این آکادمی دوره‌های پیشرفته‌ای را ارائه می‌دهد که معمولاً توسط سایرین ارائه نمی‌شود.

✔️ پیمودن یک مسیر آموزشی از پایه تا پیشرفته تحت نظر اساتید مجرب.   

  برای چه کسانی مناسب است؟   

✔️ متخصصان IT که به دنبال ارتقاء دانش خود به سطح expert  تحت نظر اساتید تراز اول هستند.

✔️ افرادی که به کیفیت تدریس و شهرت مدرس بیش از قیمت دوره اهمیت می‌دهند.

✔️ کسانی که به دنبال  تخصص‌های خاص و پیشرفته  مطابق با استاندارد SANS هستند.

برای چه کسانی مناسب نیست؟   

✔️ تازه‌کارها (به دلیل سطح بالای برخی دوره‌ها و هزینه).

✔️ افرادی که بودجه محدودی دارند.

Doran Academy  (دوران)

آکادمی دوران بیش از 23 سال سابقه در زمینه ی نرم‌افزار، مخابرات و شبکه دارد.برگزاری بیش از 400 عنوان دوره های تخصصی فناوری اطلاعات به صورت حضوری و آنلاین . ارائه آموزش با بالاترین کیفیت با استفاده از مجرب ترین اساتید داخلی و خارجی . هم چنین مجهزترین لابراتور آموزشی در حوزه دوره های درحال برگزاری را داراست. این موسسه امکان ارائه مدرک معتبر پایان دوره مورد تایید (کارکنان دولت، افتا، پدافند) و امکان اجاره فضای آموزش و لابراتور (حضوری و از راه دوره) را داراست.

چه استفاده‌ای از آن می‌شود کرد؟   

✔️ دریافت معتبرترین مدارک بین‌المللی (Microsoft, Cisco, PEARSON VUE) : دوران همکار رسمی این سازمان‌ها است و شما می‌توانید هم دوره ببینید و هم در همان مرکز آزمون بدهید.

✔️ شرکت در کمپ‌های فشرده بین‌المللی (Bootcamp) : استفاده از دوره‌های فشرده و بسیار عملی که معمولاً برای آماده‌سازی برای آزمون‌هایی مانند OSCP طراحی می‌شوند.

✔️ استفاده از پیشرفته‌ترین و مجهزترین لابراتوارهای آموزشی در ایران.   

 برای چه کسانی مناسب است؟   

✔️ افرادی که قصد مهاجرت فنی یا کار در شرکت‌های چندملیتی را دارند.

✔️ متخصصانی که نیاز به  گذراندن دوره‌های بسیار پیشرفته و تخصصی دارند.

✔️ سازمان‌هایی که می‌خواهند نیروهای خود را برای دریافت مدارک خاصی آماده کنند.

برای چه کسانی مناسب نیست؟   

✔️ علاقه‌مندان عادی با بودجه متوسط و پایین.

✔️ کسانی که به دنبال دوره‌های عمومی و کم‌هزینه هستند.

  HelloDigi(سلام‌دیجی)

 وب‌سایت HELLODIGI از ابتدا با هدف آموزش امنیت شبکه برای عموم و افزایش سواد امنیتی در ایران شکل گرفت. این وب سایت دوره‌هایی در زمینه شبکه، مجازی‌سازی، امنیت، ابزارهای تخصصی مانند Splunk، Cisco ISE، و دوره‌های تیم قرمز (Red Team) ارائه می‌دهد.  دوره‌هایی مثل «Threat Hunting با Splunk و Sysmon»، دوره Cisco ISE، دوره فایروال Cisco Firepower، سناریوهای عملی تیم قرمز در محیط EVE-NG و موارد مشابه در فهرست برنامه‌های آموزشی آن دیده می‌شوند. در پایگاه محتوا، آموزش‌ها اغلب بخش‌های عملی، مثال‌ها، و ابزارهای امنیتی را در پوشش دارند (برای مثال بخش آموزش Splunk).  انتشار منظم مقالات و محتوای مرتبط با امنیت سایبری در بخش بلاگ سایت، از جمله موضوعاتی مثل WDAC Bypass و تحلیل لاگ،  نشان از به روز بودن محتوا دارد. همچنین دوره‌ها و آموزش‌هایی مرتبط با ابزارها و تکنولوژی‌های جدید مانند Cisco ISE، فایروال‌های پیشرفته و ابزارهای مانیتورینگ درhellodigi به رایگان دردسترس عموم قرار دارد.

چه استفاده‌ای از آن می‌شود کرد؟   

✔️ شروع آموزش رایگان و مکانی برای کشف علایق:  آموزش رایگان بهترین گزینه برای افرادی است که می‌خواهند بدون هیچ هزینه‌ای با مفاهیم اولیه امنیت، شبکه، انواع آسیب پذیری ها و ... آشنا شوند.

✔️  منبع مکمل برای یادگیرندگان فعال:  افرادی که در حال گذراندن دوره‌های اصلی هستند، می‌توانند از محتوای رایگان HelloDigi به عنوان منبع تکمیلی و برای درک بهتر مفاهیم استفاده کنند. کارشناسان امنیت فعال در سلام دیجی در حوزه امنیت شبکه دارای تجارب عملی شناخته شده در این صنعت هستند. کارشناسان تیم HelloDigi با سال‌ها کار میدانی و مشارکت در پروژه‌های واقعی، دانش فنی خود را در زمینه‌های مختلف امنیت سایبری به دست آورده‌اند و همین تجربه عملی به آن‌ها امکان می‌دهد تحلیل‌ها و مقایسه‌های دقیق و کاربردی در حوزه امنیت شبکه ارائه دهند.

✔️ دسترسی به تجربیات متخصصان: دسترسی به تجربیات متخصصان سلام دیجی به شما این امکان را می‌دهد که از دانش و مهارت‌های عملی افراد با سابقه تخصصی در حوزه‌های مختلف امنیت شبکه بهره‌مند شوید. تخصص‌های این تیم شامل شناسایی و مقابله با تهدیدات سایبری، تحلیل لاگ‌ها، پیاده‌سازی سیاست‌های امنیتی، مدیریت آسیب‌پذیری‌ها و طراحی معماری امن شبکه است.

HelloDigi  برای چه کسانی مناسب است؟   

✔️ مدیران امنیت شبکه که می‌خواهند دانش خود را به‌روز نگه دارند.

✔️ متخصصان امنیت شبکه که به دنبال ارتقای مهارت‌های عملی و کاربردی هستند

✔️ دانشجویان علاقه‌مند به حوزه امنیت سایبری

✔️ افراد مشتاق به یادگیری و ورود به بازار کار امنیت شبکه

  برای چه کسانی مناسب نیست؟   

✔️ افرادی که نیازمند به دریافت مدرک معتبر در زمینه امنیت هستند.

✔️ کسانی که به  برنامه آموزشی منظم،  پشتیبانی مدرس و لابراتوار عملی نیازمندند.

✔️ کسانی که برای قصد مهاجرت یا کار در شرکت‌های بزرگ بین‌المللی به مدرک قابل ترجمه نیاز دارند.

جدول زیر خلاصه ای از این مقایسه را نشان می دهد:

در ادامه به بررسی نمودارهایی برای مقایسه این آموزشگاه ها می پردازیم:

نمودار 1: مقایسه خدمات جانبی و امکانات (از ۵)

این نمودار خدمات جانبی (ارتباط با بازار کار، پشتیبانی، برگزاری CTF) و امکانات (دسترسی به لابراتوار، کیفیت آن) را مقایسه می‌کند.

تحلیل:

✔️ دوران و کهکشان نور به دلیل داشتن لابراتوارهای فیزیکی مجهز و پیشرفته‌ترین امکانات، در بخش لابراتوار پیشتاز هستند.

✔️ راوین و توسینسو به دلیل جامعه آنلاین فعال، پشتیبانی قوی و ارتباط با بازار کار، در بخش خدمات جانبی امتیاز بالایی کسب کرده‌اند.

✔️ سلام‌دیجی لابراتوار اختصاصی ارائه نمی‌دهد و خدمات آن محدود به جامعه کاربری است.

نمودار2: مقایسه هزینه و ارزش دریافتی (ارزش به ازای هزینه)

این نمودار بر اساس هزینه دوره‌ها و ارزش دریافتی (کیفیت آموزش، مدرک، خدمات) امتیازدهی شده است. عدد بالاتر به معنای "ارزش بیشتر به ازای پول پرداختی" است.

تحلیل:

 سلام‌دیجی با امتیاز ۵، به دلیل رایگان بودن، از نظر ارزش به ازای هزینه بی‌رقیب است (البته به شرطی که فقط به دنبال دانش باشید نه مدرک).

 توسینسو با هزینه‌های نسبتاً معقول و محتوای کاربردی، امتیاز بالایی دارد.

 راوین و نورانت با وجود هزینه بالا، به دلیل کیفیت آموزش تخصصی، ارزش مناسبی ارائه می‌دهند.

 کهکشان نور، لیان و دوران گران‌قیمت‌ترین گزینه‌ها هستند و ارزش آنها در دریافت مدارک معتبر و امکانات فیزیکی نهفته است .لذا امتیاز پایین‌تر در این معیار خاص دارند.

توضیح و تحلیل نمودار:

1.  هزینه (میله نارنجی):

HelloDigi :  رایگان (امتیاز ۵).

TOSINSO : هزینه متوسط (امتیاز ۳). دوره‌های رایگان و پولی دارد.

Ravin Academy و NooraNet : هزینه نسبتاً بالا (امتیاز ۲).

تمرکز بر دوره‌های تخصصی غیر رایگان.

کهکشان، لیان، دوران: گران‌قیمت (امتیاز ۱). هدف‌گیری شان سازمان‌ها و متخصصان با بودجه بالاتر است.

2 . فضای مشارکتی (میله آبی):

HelloDigi : مدل آن مبتنی بر مشارکت کاربران است (امتیاز ۵).

TOSINSO : انجمن پرسش و پاسخ بسیار فعالی دارد و کاربران در تولید محتوا نقش دارند (امتیاز ۴).

سایر آموزشگاه‌ها: معمولاً یک ساختار یک‌طرفه (مدرس به دانشجو) دارند و فضای کمی برای مشارکت کاربران تعریف شده است (امتیاز ۱ یا ۲). Ravin Academy به دلیل جامعه‌ی پیرامونش امتیاز کمی بالاتری دارد.

3 . پتانسیل شکوفایی (میله خاکستری):

TOSINSO : بالاترین پتانسیل را دارد. یک کاربر مبتدی می‌تواند با فعالیت در انجمن و تولید محتوای مفید، به یک چهره‌ی شناخته‌شده در جامعه تبدیل شود (امتیاز ۵).

HelloDigi : بستر خوبی برای دیده شدن است، اما به دلیل ازدحام و عدم ساختار مشخص، پتانسیل آن کمتر از توسینسو ارزیابی می‌شود (امتیاز ۴).

Ravin Academy : اگر کاربری استعداد خود را نشان دهد، ممکن است توسط خود آکادمی برای همکاری شناسایی شود (امتیاز ۳).

سایر آموزشگاه‌ها: این پتانسیل در آنها کمرنگ تر است، چرا که مدل کسب‌وکار آنها بر آموزش متمرکز است، نه پرورش استعدادها از پایین (امتیاز ۱ یا ۲).

✔️ این نمودار به وضوح نشان می‌دهد که اگر به دنبال یک بستر پویا، رایگان و مشارکت‌محور هستید که بتوانید در آن هم یاد بگیرید و هم خودتان را به جامعه نشان دهید:
HelloDigiو TOSINSOگزینه‌های مناسبی هستند.

✔️اگر به دنبال یادگیری تخصصی‌تر هستید و حاضرید برای آن هزینه کنید، اما همچنان ارزش جامعه و تعامل را می‌دهید:
Ravin Academy  می‌تواند یک انتخاب متعادل باشد.

✔️اگر هدف اصلی شما دریافت مدرک معتبر و آموزش بسیار ساختاریافته است و به ویژگی‌های مشارکتی و جامعه‌محور اهمیت چندانی نمی‌دهید:
کهکشان نور، لیان و دوران مسیر دیگری هستند که باید طی کنید.

به عبارت ساده‌تر، هرچه یک پلتفرم غیرمتمرکز‌تر و ارزان‌تر باشد، پتانسیل بیشتری برای شکوفایی کاربران  در آن وجود دارد و بالعکس.

جمع‌بندی نهایی:

این سه نمودار در کنار هم نشان می‌دهند که هیچ آموزشگاه کاملی وجود ندارد. هر کدام در یک یا چند زمینه خاص قوی هستند.

 رابطه معکوس هزینه و ارزش دریافتی: در بسیاری از موارد، با افزایش هزینه، "ارزش به ازای هزینه" کاهش می‌یابد، مگر اینکه هدف نهایی شما دقیقاً همان چیزی باشد که آن آموزشگاه گران‌قیمت ارائه می‌دهد (مثل مدرک بین‌المللی).

 انتخاب هوشمندانه: بهترین انتخاب، آموزشگاهی است که قوت‌های آن با اهداف و بودجه شما همسو باشد.

توصیه راهبردی:

 بهترین راهکار،تلفیق است. می‌توانید یادگیری پایه را با منابع رایگان یا کم‌هزینه شروع کنید و سپس برای تخصص‌یابی و دریافت مدرک، در یکی از آموزشگاه‌ها سرمایه‌گذاری کنید. پیشنهاد می شود حتماً قبل از انتخاب نهایی،سرفصل دوره، رزومه مدرس و نظرات دانشجویان قبلی را به دقت بررسی نمایید تا انتخاب بهتری داشته باشید.