اکنون که در ابتدای سال 2025 هستیم قصد داریم به دنیای پیچیده و در حال تحول امنیت سایبری نگاهی یبندازیم تا بدانیم در سال جدید با چه چالش‌ها و تهدیدات جدیدی مواجه خواهیم شد. تهدیدات سایبری روز به روز پیچیده‌تر و نوآورانه‌تر می‌شوند و به همان اندازه که تکنولوژی‌ها پیشرفت می‌کنند، آسیب‌پذیری‌ها نیز افزایش می‌یابد. از استفاده فزاینده از هوش مصنوعی در حملات گرفته تا چالش‌های حفظ حریم خصوصی و امنیت در دنیای دیجیتال، نیاز به آماده‌سازی دقیق‌تر و استراتژی‌های نوین امنیتی از همیشه بیشتر احساس می‌شود. در این مقاله به بررسی 10 روند اصلی و تحولات کلیدی در امنیت سایبری می‌پردازیم که در سال 2025 باید در نظر داشته باشیم و چگونگی مقابله با این تهدیدات و چالش‌ها را بررسی خواهیم کرد.
هوش مصنوعی به‌عنوان سلاحی برای مهاجمان
در سالی که گذشت چاقوی دو لبه ی هوش مصنوعی خطرات زیادی را برای سازمان‌ها به دنبال داشته است، زیرا مجرمان سایبری به‌طور فزاینده‌ای از قدرت هوش مصنوعی برای اجرای حملات پیشرفته استفاده نموده اند. بدافزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی قادرند رفتار خود را در لحظه تغییر دهند و این به این معنی است که می‌توانند از روش‌های سنتی شناسایی فرار کرده و با دقتی حیرت‌انگیز، آسیب‌پذیری‌ها را پیدا و از ضعف سازمان ها سواستفاده کنند.
ابزارهای شناسایی خودکار مبتنی بر AI به مهاجمان اجازه می‌دهند اطلاعات دقیق و گسترده‌ای در مورد سیستم‌ها، کارکنان و ... با سرعت و مقیاسی بی‌سابقه جمع‌آوری کنند. استفاده از هوش مصنوعی همچنین زمان برنامه‌ریزی برای حملات را کاهش داده است.
برای مثال، کمپین‌های فیشینگ تولیدشده توسط هوش مصنوعی از پردازش زبان پیشرفته برای ایجاد ایمیل‌هایی شخصی و متقاعدکننده استفاده می‌کنند تا احتمال موفقیت نفوذ را افزایش دهند. فناوری دیپ‌فیک نیز با فراهم کردن امکان تقلید از مدیران یا کارکنان از طریق ویدئو و صدای قانع‌کننده، به پیچیدگی این حملات افزوده است و می‌تواند برای کلاهبرداری مالی یا آسیب به شهرت سازمان به‌کار رود.
بیشتر بخوانید: هشدار! لینک‌های جعلی Zoom میلیون‌ها دلار ارز دیجیتال را به سرقت بردند
مکانیزم‌های امنیتی سنتی ممکن است براحتی در تشخیص و مقابله با حملات مبتنی بر هوش مصنوعی شکست بخورند و آسیب های جبران ناپذیری به سازمان ها وارد کنند. برای مقابله با تهدیدات هوش مصنوعی، سازمان‌ها باید به راهکارهای امنیتی مبتنی با هوش مصنوعی روی بیاورند و به اصطلاح با هوش مصنوعی به مقابله با هوش مصنوعی بروند.
افزایش آسیب‌پذیری‌های ZERO-DAY
در سال جدید آسیب‌پذیری‌های روز صفر (ZERO-DAY) همچنان یکی از تهدیدات اصلی در حوزه امنیت سایبری محسوب می‌شوند. این نوع نقص‌ها برای توسعه دهندگان نرم‌افزار و جامعه بزرگ امنیتی ناشناخته باقی می‌مانند و تا زمان توسعه راه‌حل، سیستم‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهند. مهاجمان به‌طور مکرر و مؤثری از اکسپلویت‌های روز صفر استفاده می‌کنند، به‌طوری که حتی شرکت‌های بزرگ نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند. ازاین‌رو، نیاز به اقدامات پیشگیرانه ضروری است.
هکرهای حرفه ای از حملات روز صفر برای اهدافی مانند جاسوسی و جرائم مالی استفاده می‌کنند. سازمان‌ها باید با نظارت مداوم و سیستم‌های پیشرفته شناسایی، از طریق شناسایی رفتارها ریسک‌ها را کاهش دهند. فراتر از شناسایی، اشتراک‌گذاری اطلاعات تهدید در میان صنایع در مورد آسیب‌پذیری‌های روز صفر جدید به عنصری حیاتی برای پیشگیری از حملات تبدیل شده است. برای مقابله با این تهدیدات، باید چابکی در پاسخ‌دهی با پیشگیری از طریق کدنویسی ایمن، ارائه patch ها و به‌روزرسانی‌های مداوم صورت گیرد.
هوش مصنوعی به‌عنوان ستون فقرات امنیت سایبری مدرن
اخیرا هوش مصنوعی به‌سرعت به بخش جدایی‌ناپذیری از امنیت سایبری تبدیل شده است. از پردازش حجم وسیعی از داده‌ها گرفته تا شناسایی کوچک‌ترین ناهنجاری‌ها و پیش‌بینی تهدیدهای آینده، هوش مصنوعی نقش مؤثری در مقابله با جرائم سایبری ایفا می‌کند. پیش‌بینی می‌شود که در سال 2025، هوش مصنوعی در تمامی جنبه‌های امنیت سایبری، از شناسایی تهدید و واکنش به حوادث گرفته تا تدوین استراتژی، نقش کلیدی داشته باشد.
سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی توانایی بالایی در تحلیل مجموعه داده‌های پیچیده دارند و می‌توانند الگوها و آسیب‌پذیری‌هایی را که ممکن است از دید انسان پنهان بمانند، کشف کنند. این سیستم‌ها همچنین در انجام بررسی‌های روتین عملکرد بالایی دارند، که باعث می‌شود تیم‌های انسانی امنیت بتوانند بر روی وظایف پیچیده‌تر و خلاقانه‌تر تمرکز کنند و در عین حال، خطر اشتباهات انسانی یا غفلت در کارهای روزمره کاهش یابد.
پیچیدگی فزاینده در حریم خصوصی داده‌ها
ادغام مقررات منطقه‌ای و محلی مربوط به حریم خصوصی داده‌ها، مانند GDPR و CCPA، دیگر اختیاری نیست و به بخشی ضروری از استراتژی امنیت سایبری تبدیل شده است. شرکت‌ها باید توجه ویژه‌ای به مقررات جدیدی داشته باشند که از سال 2025 الزام‌آور می‌شوند، مانند قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا (EU AI Act) . همچنین، انتظار می‌رود که در این سال، قوانین سخت‌گیرانه‌تری در زمینه رمزنگاری داده‌ها و گزارش حوادث، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، تصویب شوند؛ موضوعی که نشان‌دهنده نگرانی فزاینده نسبت به سوءاستفاده از داده‌های آنلاین است.
مدل‌های امنیتی غیرمتمرکز مانند بلاکچین از سوی برخی شرکت‌ها برای کاهش نقاط ضعف متمرکز مورد توجه قرار گرفته‌اند. این سیستم‌ها شفافیت بیشتری را برای کاربران فراهم می‌کنند و امکان کنترل بیشتر بر داده‌هایشان را به آن‌ها می‌دهند. ترکیب این روش‌ها با رویکرد (Zero Trust) که درخواست‌ها را به‌صورت دقیق پردازش می‌کند، می‌تواند به تقویت همزمان امنیت و حریم خصوصی منجر شود.
چالش‌های بیشتر در زمینه تأیید هویت کاربران
تأیید هویت کاربران با اعمال کنترل‌های سخت‌گیرانه‌تر بر حریم خصوصی مرورگرها و توسعه ربات‌های پیشرفته‌تر از سوی مهاجمان، پیچیده‌تر شده است. مرورگرهای مدرن برای حفاظت از حریم خصوصی کاربران میزان اطلاعات شخصی که وب‌سایت‌ها می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند، مانند مکان جغرافیایی، جزئیات دستگاه یا تاریخچه مرور را محدودتر کرده‌اند. این محدودیت‌ها تشخیص مشروع بودن یا مخرب بودن کاربران را برای وب‌سایت‌ها دشوارتر کرده است. در عین حال، مهاجمان ربات‌هایی ایجاد می‌کنند که با تقلید از رفتار انسانی مانند تایپ کردن، کلیک کردن یا اسکرول کردن، شبیه کاربران واقعی عمل می‌کنند و شناسایی آن‌ها با روش‌های استاندارد امنیتی سخت‌تر می‌شود.
اگرچه هوش مصنوعی پیچیدگی بیشتری به فرآیند تأیید هویت افزوده است، اما راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی نیز قابل‌اعتمادترین روش برای شناسایی این ربات‌ها هستند. این سیستم‌ها رفتار کاربران، تاریخچه و زمینه تعاملات را در لحظه تحلیل می‌کنند تا اقدامات امنیتی به‌صورت تطبیقی انجام شود، بدون اینکه برای کاربران واقعی اختلالی ایجاد شود.
افزایش اهمیت امنیت زنجیره تأمین
در سال های اخیر نقض‌های امنیتی در زنجیره تأمین به‌طور قابل توجهی افزایش یافته‌اند، زیرا مهاجمان از آسیب‌پذیری‌های تأمین‌کنندگان ثالث برای نفوذ به شبکه‌های بزرگ‌تر استفاده می‌کنند. نظارت بر این روابط با تأمین‌کنندگان اغلب محدود است. بسیاری از شرکت‌ها از تأمین‌کنندگانی که داده‌ها و اطلاعات شناسایی شخصی آن‌ها را مدیریت می‌کنند، اطلاع ندارند و تقریباً همه شرکت‌ها با حداقل یک تأمین‌کننده در ارتباط هستند که دچار نقض امنیتی شده است. این عدم نظارت، ریسک‌های قابل توجهی ایجاد می‌کند، زیرا حملات زنجیره تأمین می‌توانند اثرات گسترده‌ای در صنایع مختلف داشته باشند.
به‌عنوان مثال، در یکی از حملات اخیر به شرکت فورد، مهاجمان از زنجیره تأمین این شرکت برای وارد کردن کدهای مخرب به سیستم‌های آن استفاده کردند و یک درب پشتی ایجاد کردند که به آن‌ها امکان دسترسی به داده‌های حساس مشتریان را می‌داد.
در سال 2025، سازمان‌ها باید سرمایه‌گذاری در راهکارهایی را که می‌توانند زنجیره تأمین را ارزیابی و نظارت کنند، در اولویت قرار دهند. راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی و شفافیت می‌توانند آسیب‌پذیری‌ها را حتی در پیچیده‌ترین زنجیره‌های تأمین شناسایی کنند. علاوه بر این، سازمان‌ها باید توافق‌نامه‌های سطح خدمات (SLA) را بررسی کرده و تأمین‌کنندگانی را انتخاب کنند که خود از پروتکل‌های امنیتی سختگیرانهای پیروی می‌کنند. این اقدام می‌تواند به بهبود امنیت در تمامی سطوح اکوسیستم منجر شود.
ایجاد تعادل بیشتر بین امنیت و تجربه کاربری
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های امنیت سایبری، یافتن تعادلی بین امنیت بالا و تجربه کاربری روان است. اقدامات امنیتی بیش از حد سخت‌گیرانه ممکن است کاربران را آزرده خاطر کند، در حالی که کنترل‌های ضعیف می‌توانند مهاجمان را دعوت به سوءاستفاده کنند. در سال 2025، با پیچیده‌تر شدن چشم‌انداز تهدیدهای سایبری، کسب‌وکارها باید با دقت بیشتری این تنش را مدیریت کنند.
سیستم‌های مدیریت دسترسی مبتنی بر زمینه (Context-Aware Access Management) راهکاری مؤثر در این زمینه ارائه می‌دهند. این سیستم‌ها با توجه به رفتار کاربران، مکان جغرافیایی و نوع دستگاه، تصمیمات هوشمندانه و مبتنی بر ریسک در مورد کنترل دسترسی اتخاذ می‌کنند و امنیت را بدون کاهش کارایی حفظ می‌نمایند.
امنیت ابری و ریسک‌های ناشی از پیکربندی اشتباه
با ادامه مهاجرت سازمان‌ها به فضای ابری، ریسک‌های جدیدی ظاهر می‌شوند. از جمله رایج‌ترین دلایل نقض داده‌ها، می‌توان به پیکربندی‌های نادرست محیط‌های ابری اشاره کرد: از کنترل‌های دسترسی ناقص گرفته تا ذخیره‌سازی‌هایی که به درستی ایمن نشده‌اند یا پیاده‌سازی ناکارآمد سیاست‌های امنیتی.
مزایای رایانش ابری نیازمند نظارت دقیق و پیکربندی ایمن برای جلوگیری از افشای داده‌های حساس است. این امر نیازمند یک استراتژی جامع امنیت ابری در سطح سازمان است:
انجام ممیزی‌های مستمر،
مدیریت صحیح هویت و دسترسی‌ها،
و خودکارسازی ابزارها و فرآیندهایی که پیکربندی‌های اشتباه را پیش از وقوع حوادث امنیتی شناسایی می‌کنند.
علاوه بر این، تیم‌ها باید با بهترین شیوه‌های امنیت ابری و مدل‌های مسئولیت مشترک آشنا شوند تا این ریسک‌ها به حداقل برسند. آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند نقش مهمی در تقویت امنیت ابری ایفا کند.
افزایش تهدید حملات داخلی
تهدیدات داخلی در سال 2025 به‌دلیل ادامه‌دار بودن روند دورکاری، مهندسی اجتماعی مبتنی بر هوش مصنوعی و نگرانی‌های فزاینده در زمینه حریم خصوصی داده‌ها افزایش خواهد یافت. محیط‌های دورکاری سطح حمله را گسترش می‌دهند و افراد داخلی که با سازمان مشکل دارند و یا کارمندان سهل انگار، تسهیل‌کننده‌ی افشای داده‌های حساس یا ایجاد نقاط دسترسی برای مهاجمان خارجی هستند.
در سال جدید حملات مبتنی بر هوش مصنوعی، مانند جعل هویت از طریق دیپ‌فیک و کلاهبرداری‌های فیشینگ، رایج‌تر خواهند شد و تشخیص تهدیدات داخلی را دشوارتر می‌سازند. همچنین، استفاده گسترده از ابزارهای هوش مصنوعی نگرانی‌هایی را در خصوص اشتراک‌گذاری تصادفی داده‌های حساس توسط کارکنان به وجود می‌آورد.
برای کاهش این ریسک‌ها، شرکت‌ها باید یک رویکرد امنیتی چندلایه را اتخاذ کنند. پیاده‌سازی مدل‌های امنیتی (Zero-Trust)، که فرض می‌کند هیچ موجودیتی ذاتاً قابل‌اعتماد نیست، می‌تواند به تأمین نقاط دسترسی و کاهش آسیب‌پذیری‌ها کمک کند. نظارت مداوم، سیستم‌های پیشرفته شناسایی تهدید و آموزش‌های منظم برای کارکنان در شناسایی ترفندهای مهندسی اجتماعی، امری ضروری است. همچنین، سازمان‌ها باید کنترل‌های سختگیرانهای بر استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی اعمال کنند تا اطلاعات حساس را در عین افزایش بهره‌وری، ایمن نگه دارند.
تأمین امنیت در لبه شبکه در دنیای غیرمتمرکز
با رایانش لبه‌ای (Edge computing)، زیرساخت‌های IT اطلاعات را نزدیک‌تر به کاربر نهایی پردازش می‌کنند که این امر به‌طور قابل توجهی زمان تأخیر را کاهش داده و قابلیت‌های REAL TIME را افزایش می‌دهد. رایانش لبه‌ای برای نوآوری‌هایی مانند اینترنت اشیا، خودروهای خودران و شهرهای هوشمند لازم است که از روندهای اصلی سال 2025 خواهند بود.
با این حال غیرمتمرکزسازی، خطرات امنیتی جدیدی ایجاد می‌کند. بسیاری از دستگاه‌های لبه (Edge Device) خارج از محدوده‌ی دایره امنیتی متمرکز هستند و ممکن است از حفاظت ضعیفی برخوردار باشند، که این امر آن‌ها را به هدف اصلی مهاجمینی تبدیل می‌کند که قصد دارند از نقاط آسیب‌پذیر در یک شبکه توزیع‌شده بهره‌برداری کنند.
این محیط‌ها نیاز به حفاظت مبتنی بر تفکر چندبعدی دارند. سیستم‌های نظارت مبتنی بر هوش مصنوعی داده‌ها را در زمان واقعی تحلیل کرده و پیش از اینکه فعالیت‌های مشکوک مورد سوءاستفاده قرار گیرند، هشدار می‌دهند. ابزارهای خودکار شناسایی تهدید و پاسخگویی به تهدیدها به سازمان‌ها این امکان را می‌دهند که به‌طور فوری اقدام کنند و شانس وقوع نقض امنیتی را به حداقل برسانند. راهکارهای پیشرفته می‌توانند دستگاه‌های لبه را با رمزگذاری قدرتمند و قابلیت شناسایی ناهنجاری‌ها تقویت کنند، در حالی که عملکرد بالا برای کاربران حفظ می‌شود.
نتیجه گیری
همانطور که گفته شد امنیت سایبری در سال 2025 با چالش‌های جدید و پیچیده‌ای روبه‌رو خواهد شد. از تهدیدات ناشی از هوش مصنوعی گرفته تا مشکلات مربوط به حریم خصوصی و امنیت داده‌ها، کسب‌وکارها باید به سرعت خود را با روندهای جدید تطبیق دهند و از ابزارها و استراتژی‌های نوین برای مقابله با تهدیدات استفاده کنند. به‌ویژه، بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای تقویت امنیت! با وقوع حملات پیچیده‌تری مانند نفوذ به شبکه از طریق نقاط پایانی و حملات فیشینگ هدف‌دار، استفاده از EDR به عنوان یک لایه حفاظتی ضروری شده است. این سیستم‌ها با شناسایی فعالیت‌های مشکوک در دستگاه‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی، می‌توانند در مراحل اولیه حمله، تهدیدات را شناسایی کرده و از گسترش آن‌ها جلوگیری کنند.
اما تنها سیستم‌های EDR برای مقابله با تهدیدات کافی نیستند. در واقع، برای مقابله با تهدیدات پیچیده‌تر، ترکیب این فناوری‌ها با سیستم‌های XDR می‌تواند لایه حفاظتی قدرتمندتری ایجاد کند. XDR، با یکپارچه‌سازی اطلاعات از چندین منبع، از جمله شبکه، دستگاه‌ها، و سرورها، به تیم‌های امنیتی این امکان را می‌دهد تا یک دید کلی و عمیق از وضعیت امنیتی داشته باشند و بتوانند تهدیدات پیچیده‌تر را شناسایی و دفع کنند. استفاده از این ابزارها به همراه یک استراتژی امنیتی جامع، می‌تواند سازمان‌ها را در برابر حملات سایبری محافظت کند و از بروز خسارات مالی و اطلاعاتی جلوگیری نماید.
