در حالی که آنتی‌ویروس‌ها برای مدت‌ها اولین خط دفاعی در برابر بدافزارها بوده‌اند، اما امروزه محدودیت‌های آن‌ها در مقابله با تهدیدات پیشرفته‌تر و حملات روز صفر (Zero-Day) بیش از پیش آشکار شده است. این تغییرات در محیط سایبری باعث شده‌اند که راه‌حل‌های مدرن‌تری مانند Endpoint Detection and Response (EDR)  جایگاه ویژه‌ای پیدا کنند. چرا آنتی‌ویروس‌های سنتی کافی نیستند؟ آیا وقت آن رسیده که آنتی‌ویروس‌ها را کنار بگذاریم و از راهکارهای مدرن‌تری استفاده کنیم؟ بیایید با هم بررسی کنیم.

چرا آنتی‌ویروس‌ها دیگر کافی نیستند؟

 واکنش‌گرایی به‌جای پیش‌بینی: آنتی‌ویروس‌ها عمدتاً بر شناسایی تهدیدات شناخته‌شده بر اساس امضای آن‌ها تکیه دارند و به اصطلاح بر پایه ی signature هستند، اما در برابر تهدیدات ناشناخته و حملات جدید، ناکارآمد هستند.

 نبود دید جامع:  آنتی‌ویروس‌ها معمولاً توانایی تحلیل رفتار مشکوک یا فعالیت‌های غیرمعمول در سیستم را ندارند. این خلأ اطلاعاتی می‌تواند زمینه‌ساز نفوذ هکرها باشد.

 تهدیدات پیشرفته‌تر:  مهاجمان امروزی از تکنیک‌هایی مانند بدافزارهای بدون فایل (Fileless Malware) و حملات مداوم پیشرفته (APTs) استفاده می‌کنند که از دید آنتی‌ویروس‌ها پنهان می‌مانند.

EDR  چیست و چرا به آن نیاز داریم؟

EDR (Endpoint Detection and Response)، یک فناوری پیشرفته امنیت سایبری است که برای شناسایی، تحلیل، و پاسخ به تهدیدات سایبری در دستگاه‌های پایانی (endpoints) طراحی شده است. این دستگاه‌ها شامل سرورها، کلاینت های شبکه و ... هستند.  EDR برخلاف آنتی‌ویروس‌های سنتی که صرفاً تهدیدات شناخته‌شده را بر اساس امضای دیجیتال شناسایی می‌کنند، بر تحلیل رفتار دستگاه‌ها و شناسایی فعالیت‌های غیرمعمول متمرکز است.

بیشتر بخوانید: مقایسه XDR و SIEM | کدام گزینه برای امنیت شبکه شما مناسب‌تر است؟

عملکرد EDR چگونه است؟

 جمع‌آوری داده‌ها: EDRبه‌صورت مداوم اطلاعاتی مانند تغییرات رجیستری، دسترسی به فایل‌ها، رفتار برنامه‌ها و ترافیک شبکه را از تمامی نقاط انتهایی جمع‌آوری می‌کند.

 تحلیل رفتار:  به جای تکیه بر پایگاه داده‌های قدیمی از بدافزارها، EDR  رفتارها را تحلیل کرده و موارد غیرمعمول مانند دسترسی غیرمجاز یا تلاش برای رمزگذاری فایل‌ها را شناسایی می‌کند.

 پاسخ‌دهی خودکار:  در صورت شناسایی تهدید، EDR  می‌تواند به‌صورت خودکار اقداماتی مانند ایزوله‌سازی دستگاه آلوده، قرنطینه فایل مخرب و ارسال هشدار به تیم امنیتی انجام دهد.

 یکپارچگی با EDR :SIEM معمولا با سیستم‌های مدیریت رویدادهای امنیتی (SIEM) ادغام می‌شود تا گزارش‌های دقیق‌تری ارائه دهد و تیم امنیتی بتواند تهدیدات را بهتر مدیریت کند.

چرا به EDR نیاز داریم؟

در ادامه به بررسی دلایل نیاز سازمان ها به EDR  می پردازیم:

۱. مقابله با حملات پیشرفته

حملاتی مانند بدافزارهای بدون فایل (Fileless Malware) و حملات مداوم پیشرفته (APTs) که از ابزارهای استاندارد عبور می‌کنند، توسط EDR شناسایی می‌شوند. این تهدیدات اغلب از ابزارهای سیستمی مانند PowerShell یا WMI استفاده می‌کنند که در نگاه آنتی‌ویروس‌ها مشروع به نظر می‌رسند.

مثال:
فرض کنید مهاجمی با استفاده از یک بدافزارFilelessقصد دارد اطلاعات حساسی را از سرور شما استخراج کند. EDR تغییرات غیرعادی در استفاده از PowerShell و ترافیک شبکه را شناسایی کرده و مانع از اجرای حمله می‌شود.

۲. کاهش زمان شناسایی و پاسخ‌دهی MTTD و MTTR

EDR  به‌طور میانگین می‌تواند زمان شناسایی و رفع تهدیدات سایبری را از چند روز به چند دقیقه کاهش دهد. این قابلیت باعث جلوگیری از گسترش حملات در شبکه می‌شود.

مثال:
یک حمله باج‌افزاری در حال رمزگذاری فایل‌ها است.  EDR، این رفتار غیرمعمول را فوراً تشخیص داده، دستگاه را از شبکه جدا کرده و مانع از رمزگذاری سایر فایل‌ها می‌شود.

۳. مدیریت تهدیدات داخلی

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های امنیت سایبری، مدیریت تهدیدات داخلی است. برای مثال، کارمندی که به‌طور ناخواسته بدافزار را به شبکه منتقل می‌کند.  EDR می‌تواند چنین فعالیت‌هایی را شناسایی و گزارش کند.

۴. انطباق با مقررات امنیتی

بسیاری از سازمان‌ها برای رعایت استانداردهای امنیتی و حفظ اطلاعات مشتریان به راهکارهایی نیاز دارند که بتوانند به‌سرعت رخدادهای امنیتی را شناسایی و ثبت کنند. EDR، با ارائه گزارش‌های دقیق، این نیاز را برطرف می‌کند.

مقایسه EDR با آنتی‌ویروس‌ها

در جدول زیر مقایسه‌ای جامع و تخصصی بین EDR (تشخیص و پاسخ به تهدیدات در نقاط انتهایی) و آنتی‌ویروس (AV) ارائه شده است:

چرا EDR سرمایه‌گذاری بهتری است؟

 محافظت جامع‌تر از نقاط انتهایی:

برخلاف آنتی‌ویروس‌ها، EDR  بر تحلیل رفتارهای غیرعادی متمرکز است. این فناوری قادر است حملات پیچیده‌ای مانند بدافزارهای بدون فایل، حملات روز صفر (Zero-Day) و نفوذهای داخلی را شناسایی کند که معمولاً توسط ابزارهای سنتی امنیتی قابل شناسایی نیستند.

 کاهش زمان شناسایی و واکنش:

میانگین زمان شناسایی و پاسخ به تهدیدات MTTD و MTTRدر سازمان‌ها معمولاً چند روز یا هفته است.  EDR این زمان را به چند دقیقه کاهش می‌دهد و با قابلیت‌های خودکار خود مانند قرنطینه سیستم آلوده و ارسال هشدار به تیم امنیتی، از گسترش تهدیدات جلوگیری می‌کند.

 توانایی تحلیل ریشه‌ای تهدیدات:

EDR، علاوه بر شناسایی تهدید، مسیر نفوذ و رفتار مخرب را ردیابی می‌کند. این قابلیت به تیم امنیتی کمک می‌کند تا ضعف‌های موجود در شبکه را پیدا کرده و اصلاح کنند.

 مقرون‌به‌صرفه بودن در بلندمدت:

با پیشگیری از خسارت‌های سنگین ناشی از حملات سایبری، هزینه‌های بازیابی داده‌ها، پرداخت باج، و آسیب به شهرت سازمان کاهش می‌یابد. همچنین EDR با کاهش فشار کاری تیم امنیتی، منابع انسانی را بهینه‌تر به‌کار می‌گیرد.

 یکپارچگی با سایر سیستم‌های امنیتی:

EDR  به راحتی با سیستم‌هایی مانند SIEM و SOAR ادغام می‌شود و دید کاملی از رویدادهای امنیتی را در اختیار تیم امنیتی قرار می‌دهد.

نتیجه‌گیری:

این روزها دنیای امنیت سایبری به سرعت در حال تغییر است و تهدیدات نیز همراه با آن پیشرفت می‌کنند. در حالی که آنتی‌ویروس‌ها همچنان بخشی از استراتژی امنیتی هستند، اما نمی‌توانند به‌تنهایی پاسخگوی نیازهای امروز باشند، راه‌حل‌های مدرنی مانند EDR نه‌تنها از تهدیدات جلوگیری می‌کنند، بلکه دید عمیق‌تری از شبکه به شما می‌دهند تا در برابر هر نوع حمله‌ای آماده باشید. اگر می‌خواهید سیستم خود را از امنیت واقعی بهره‌مند کنید، اکنون زمان آن رسیده است که به سراغ EDRراهکارهای نوینی همچون بروید.