چرا SOC شما بدون تک‌تیراندازهای دقیق، هرگز پیروز میدان نخواهد شد؟

در بسیاری از مراکز عملیات امنیت (SOC)، تصمیم‌گیری‌های کلان بر دوش سامانه SIEM قرار دارد. پلتفرمی قدرتمند که با جمع‌آوری، همبست‌سازی و تحلیل رویدادها، نقش فرمانده‌ای راهبردی را ایفا می‌کند. اما آن‌چه در قلب عملیات دفاعی حیاتی است، اجرای واکنش‌های سریع و هدفمند به تهدیدات نوظهور است—و این دقیقاً جایی‌ست که EDR و XDR به صحنه وارد می‌شوند.

SIEM : مغز متفکر ولی نه بازوی عملیاتی دقیق

SIEM  می‌تواند داده‌های چندمنبعی از فایروال، پراکسی، سیستم‌عامل و ده‌ها ابزار امنیتی دیگر را تحلیل کند، اما در برابر حملاتی که در لایه رفتار کاربر، حافظه‌ی پردازش‌ها یا جابه‌جایی مخفی بین پروسس‌ها اتفاق می‌افتند، واکنشی نشان نمی‌دهد مگر اینکه قوانین آن به‌درستی تعریف شده باشد یا از ماشین لرنینگ پیچیده‌ای استفاده کند. همین موضوع سبب شده تا بسیاری از حملات مدرن از دید SIEM عبور کنند یا با اولویت پایین‌تری هشدار دهند.

🎯  مثال ۱: حمله Fileless توسط Bumblebee Loader

Bumblebee  یک بدافزار بارگذار (Loader) است که به‌جای نوشتن فایل اجرایی روی دیسک، از تکنیک‌های Fileless  استفاده می‌کند. این بدافزار از PowerShell و ابزارهای داخلی ویندوز مثل rundll32.exe و mshta.exe برای اجرای کد در حافظه بهره می‌برد.

✔️ چه اتفاقی می‌افتد؟ مهاجم از طریق یک فایل مخرب Office، یک ماکرو اجرا می‌کند که PowerShell را باز کرده و shellcode را در حافظه تزریق می‌کند.

✔️ SIEM  چه می‌بیند؟ اجرای یک PowerShell توسط Word یا Excel. چون این رفتار در بسیاری از محیط‌های کاری رایج است، SIEM آن را نادیده می‌گیرد یا با severity پایین هشدار می‌دهد.

✔️ EDR چگونه پاسخ می‌دهد؟ با تحلیل Parent-Child Process و پارامترهای مشکوک PowerShell، EDR متوجه اجرای shellcode می‌شود و فرآیند را خاتمه می‌دهد یا endpoint را قرنطینه می‌کند.

🎯 مثال ۲:  Process Hollowing توسط بدافزار Coyote

Coyote یک بدافزار جدید است که از تکنیک Process Hollowing برای استقرار بدون شناسایی استفاده می‌کند. در این روش، یک فرآیند مشروع مانند svchost.exe اجرا شده، سپس حافظه‌ی آن تخلیه و با کد مخرب پر می‌شود.

✔️ چه اتفاقی می‌افتد؟ کد مخرب در فرآیندی با ظاهر کاملاً قانونی اجرا می‌شود و هیچ فعالیت غیرمعمولی در سطح فایل‌سیستم مشاهده نمی‌شود.

✔️ SIEM چه می‌بیند؟ اجرای یک svchost.exe بدون هیچ لاگ مشکوک یا signature خاصی. بنابراین هیچ هشداری صادر نمی‌شود.

✔️ EDR چگونه پاسخ می‌دهد؟ با تحلیل حافظه فرآیند و بررسی signatureهای غیرمطابق با svchost.exe اصلی، فعالیت شناسایی شده و مسدود می‌شود.

چرا کارشناسان سطح ۱ این حملات را نمی‌بینند؟

در بیشتر SOCها، کارشناسان سطح یک به‌صورت پیش‌فرض به هشدارهای پرریسک SIEM اولویت می‌دهند. وقتی SIEM هشدار Fileless Attack را با severity متوسط ثبت می‌کند، به‌راحتی از دید کارشناسان دور می‌ماند. این مشکل، نه ضعف کارشناس، بلکه ضعف تحلیل بستر SIEM در تشخیص تهدیدات رفتارمحور است.

حتما بخوانید: آشنایی جامع با EDR و دلایل استفاده از آن به جای آنتی‌ویروس

❗ اینجاست که EDR و XDR نقش تک‌تیرانداز را بازی می‌کنند

EDR ها با مانیتورینگ زمان‌واقعی در لایه Endpoint، عملکردی مشابه تک‌تیرانداز در میدان جنگ دارند. برخلاف SIEM که فرمانده میدان است، EDR  مستقیماً در خط اول جبهه حضور دارد و با تحلیل رفتار پردازش‌ها، حافظه، Network Stack و registry، حتی پیش از فعال‌سازی Payload اصلی، حمله را خنثی می‌کند.

✔️ EDR  =  Detection + Response در سطح Endpoint

✔️ XDR  =  Detection + Response در سطوح ترکیبی (Endpoint، شبکه، ایمیل و غیره)

وقتی حتی EDR هم دور زده می‌شود...

با ظهور حملاتی مانند Bring Your Own Vulnerable Driver (BYOVD)، مهاجمان حتی از Kernel  برای دور زدن EDRها استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی، داشتن یک EDR قوی با قابلیت Memory Forensics، Rootkit Detection و ادغام با Threat Intelligence به‌روز، کلید پیروزی است.

نتیجه‌گیری راهبردی برای SOCها

تصور اینکه یک SIEM قدرتمند می‌تواند بدون پشتیبانی EDR و XDR، امنیت زیرساخت را تضمین کند، یک خطای استراتژیک است.

🔰  SIEM مغز فرماندهی جنگ است، اما بدون سربازان نخبه (EDR/XDR) این مغز تنها نقشه می‌کشد ولی نمی تواند عملیات موفق در سطوح بالا را اجرا می‌کند.

پیشنهاد عملیاتی:

✔️ استفاده از EDRهایی که با مدل‌های AI/ML رفتار غیرعادی پروسس‌ها را شناسایی می‌کنند.

✔️ فعال‌سازی ruleهای خاص حملات رفتارمحور در SIEM برای بالا بردن priority هشدارها.

✔️ برگزاری Table-top Exercises با محوریت حملات بدون فایل و دور زدن EDR.

✔️ همگام‌سازی EDR با SIEM برای تبدیل رویدادهای Endpoint به هشدارهای دقیق‌تر.

🎯 نتیجه‌گیری

در نبرد پیچیده امروز علیه تهدیدات سایبری، هیچ ابزار یا سامانه‌ای به‌تنهایی کفایت نمی‌کند. SIEM با تمام قدرت تحلیلی خود، یک فرمانده استراتژیک در معماری امنیت سازمان است، اما بدون داشتن نیروهای خط مقدم—یعنی EDR و XDR—توانایی واکنش سریع و مؤثر به تهدیدات پیشرفته را نخواهد داشت.

حملاتی همچون Fileless malware و Process Hollowing نشان داده‌اند که مهاجمان می‌توانند به‌راحتی از میان ساختارهای سنتی عبور کرده و در سکوت، شبکه‌ها را آلوده کنند. SIEM، بدون دید عمیق به رفتار و حافظه سیستم، نمی‌تواند این تهدیدات را شناسایی یا جدی تلقی کند.

در مقابل، EDR و XDR مثل تک‌تیراندازهای دقیق، مهاجمان را پیش از اجرای کامل حمله هدف قرار می‌دهند. بنابراین، تنها راه داشتن یک SOC قدرتمند و پیش‌بین، ترکیب هوشمندانه‌ی SIEM به‌عنوان فرمانده با EDR/XDR به‌عنوان واحدهای عملیات ویژه است.

🔐 اگر قرار است در برابر تهدیدات مدرن، زیرساخت امنیتی شما انعطاف‌پذیر، واکنش‌پذیر و هوشمند باشد، سرمایه‌گذاری روی EDR و XDR نه انتخاب، بلکه ضرورت است.