امروزه ادغام رویکردهای پیشرفته‌ای مانند DevSecOps و SecOps برای حفظ وضعیت امنیتی قوی در سازمان ها ضروری است. اما این رویکردها با چالش‌های خاص خود همراه هستند، به‌ویژه زمانی که هدف، ارتقاء بلوغ مرکز عملیات امنیت (SOC) باشد. در این مقاله از سلام دیجی، این چالش‌ها را بررسی نموده و راهکارهایی عملی را برای بهینه‌سازی عملکرد SOCها ارائه می دهیم.
DevSecOps و SecOps چیست؟
DevSecOps یک فلسفه است که امنیت را در هر مرحله از چرخه توسعه نرم‌افزار ادغام می‌کند. این رویکرد بر همکاری بین تیم‌های توسعه، امنیت و عملیات تأکید دارد.
برای درک بهتر این فلسفه مثالی آورده ایم. فرض کنید شما مدیر یک تیم امداد و نجات در شهری هستید که همواره در معرض خطر زلزله قرار دارد. هدف اصلی شما این است که همواره آماده باشید و به موقع به مردم کمک رسانی کنید. برای این کار سه گروه کلیدی نیاز دارید:
- گروه مهندسی (توسعه): وظیفه ساخت و تجهیز ابزارهای نجات مانند سنسورهای تشخیص افراد زیر آوار یا سیستم‌های مدیریت بحران را دارند.
- گروه عملیاتی (عملیات): این گروه مسئول استفاده از ابزارها در میدان هستند و باید سریع و کارآمد عمل کنند.
- گروه ایمنی (امنیت): این گروه بررسی می‌کند که آیا ابزارها درست کار می‌کنند، خطری برای تیم ندارند و اینکه آیا استفاده از آن‌ها در شرایط بحرانی امن است یا خیر.
حالا، اگر این سه گروه مستقل از یکدیگر کار کنند، چه اتفاقی می‌افتد؟
گروه مهندسی ممکن است ابزاری بسازد که در شرایط واقعی کارایی ندارد، چون با نیازهای عملیاتی آشنا نیست.
گروه عملیاتی ممکن است از ابزارهایی استفاده کند که کاملاً امن نیستند.
گروه ایمنی ممکن است برای تأیید امنیت ابزارها زمان زیادی صرف کند، و عملیات نجات به تعویق بیفتد.
DevSecOps درست مثل این است که شما این سه گروه را در یک اتاق جمع کنید و به آن‌ها بگویید: از همین لحظه، همه با هم کار می‌کنید!
گروه مهندسی از ابتدا نظرات گروه ایمنی و عملیاتی را دریافت می‌کند تا ابزارهایی بسازد که هم کاربردی و هم ایمن باشند.
گروه ایمنی ابزارهای خودکار نظارت بر ایمنی را طراحی می‌کند تا فرآیند تأیید سریع‌تر شود.
گروه عملیاتی، بازخورد لحظه‌ای به گروه‌های دیگر می‌دهد و مطمئن می‌شود ابزارها در شرایط واقعی جوابگو هستند.
به این ترتیب، نه تنها کارها سریع‌تر پیش می‌روند، بلکه همه مطمئن هستند که ابزارهای نجات، هم امن هستند و هم کارآمد!
در حوزه DevSecOps، این تمثیل در دنیای توسعه نرم‌افزار و امنیت به این معناست که تیم‌های توسعه (Dev)، عملیات (Ops) و امنیت (Sec) به صورت یکپارچه و با استفاده از ابزارهای خودکار و فرآیندهای هماهنگ، از ابتدا تا انتهای پروژه همکاری می‌کنند. نتیجه این همکاری، تولید نرم‌افزارهایی است که نه تنها سریع‌تر و بهتر عرضه می‌شوند، بلکه از لحاظ امنیتی نیز بسیار قوی هستند.
SecOps| هماهنگی عملیات امنیتی برای واکنش سریع و هوشمندانه
حالا فرض کنید همان تیم امداد و نجاتی که در مثال قبلی داشتیم، ابزارها و روش‌های خود را بهبود داده و عملیات نجات را با همکاری گروه‌های مختلف انجام داده است. اما مشکل جدیدی به وجود آمده: تیم در لحظه وقوع زلزله نمی‌داند که اول باید کجا برود یا چگونه اولویت‌بندی کند! برخی از مناطق بیشتر در معرض خطر هستند، اما اطلاعات دقیق و به‌روز وجود ندارد.
اینجاست که SecOps وارد عمل می‌شود!
SecOps به این معناست که عملیات تیم امداد و نجات باید توسط داده‌ها و ابزارهای نظارتی پیشرفته هدایت شود.
در مثال ما مثل این است که شما سنسورهای پیشرفته‌ای در سطح شهر نصب می‌کنید که به صورت لحظه‌ای اطلاعاتی مانند محل وقوع زلزله، شدت آن و ... را جمع‌آوری می‌کنند.
این اطلاعات از طریق یک مرکز کنترل (مثل SOC در دنیای امنیت) پردازش شده و دستورالعمل‌هایی به تیم‌های عملیاتی ارسال می‌شود تا بدانند اول کجا بروند و چه ابزارهایی را با خود ببرند.
حال بیایید ببینیم در دنیای فناوری اطلاعات چگونه است؟
- عملیات تحت نظارت دقیق: ابزارهایی مانند SIEM یا SOAR داده‌های امنیتی را از سراسر شبکه جمع‌آوری می‌کنند. این داده‌ها کمک می‌کنند تا تیم‌ها به سرعت حملات سایبری را شناسایی کنند.
- اولویت‌بندی پاسخ‌ها: درست مثل تیم امداد و نجات، SecOps به تیم‌ها کمک می‌کند تا بفهمند کدام تهدیدها بیشترین خطر را دارند و باید ابتدا به آن‌ها رسیدگی شود.
- اتوماسیون وظایف تکراری: برخی وظایف، مثل ارسال هشدار یا مسدود کردن یک IP مشکوک، به طور خودکار انجام می‌شوند، تا تیم‌ها بتوانند روی مشکلات پیچیده‌تر تمرکز کنند.
در نتیجه، SecOps به معنای هماهنگی عملیات امنیتی با ابزارهای پیشرفته و استفاده از اطلاعات لحظه‌ای برای واکنش سریع و دقیق به تهدیدات است. این رویکرد، همان چیزی است که تیم‌های امنیتی و عملیاتی را به یک نیروی واحد تبدیل می‌کند.
فرآیندها و دستورالعمل‌های SecOps
نظارت بر امنیت (Security Monitoring)
نظارت مستمر بر تمامی فعالیت‌های سایبری و نقاط نفوذ احتمالی در سراسر سازمان، شامل مراکز داده، شبکه‌ها، دستگاه‌های کاربر و برنامه‌های کاربردی مستقر در زیرساخت‌های ابری خصوصی، عمومی یا ترکیبی.
هوش تهدید (Threat Intelligence)
ارزیابی نوع و پتانسیل بازیگران تهدید برای اجرای بهترین استراتژی‌ها و تاکتیک‌های امنیت سایبری، که به کشف منشاء، علایق، تاکتیک‌ها و رویکرد هکرها و تهدیدها کمک می‌کند.
تجزیه و تحلیل علت ریشه‌ای (Root Cause Analysis - RCA)
جمع‌آوری بینش‌هایی در مورد علل احتمالی رخنه‌ها، نفوذها و رویدادهای غیرمحتمل که به سازمان‌ها در محدود کردن تأثیرات و حذف حفره‌های امنیتی کمک می‌کند.
ارکستراسیون امنیتی (Security Orchestration)SOAR
ادغام تمامی سیستم‌ها و فرآیندهای امنیتی در یک سیستم برای مدیریت خودکار و بهینه منابع، که به فرآیندهای امنیتی فردی امکان می‌دهد بدون ایجاد مانع در سایر فرآیندها به هدف خود برسند.
خودکارسازی (Automation)
خودکارسازی بسیاری از فرآیندهای امنیتی برای جلوگیری از ورود دستی زمان‌بر و مکرر، که به افزایش کارایی و کاهش خطاهای انسانی کمک می‌کند.
تجزیه و تحلیل کد (Code Analysis)
تجزیه و تحلیل کدهای نوشته‌شده ی توسعه‌دهندگان توسط کارشناسان امنیتی برای شناسایی آسیب‌پذیری‌های احتمالی و ارتقای امنیت نرم‌افزار.
دانلود چک لیست فرآیندها و دستورالعمل‌های SecOps
چالش‌های اجرای DevSecOps و SecOps
مقاومت در برابر تغییرات فرهنگی
در هنگام اجرای DevSecOps، یکی از بزرگترین چالش‌ها، مقاومت تیم‌های مختلف (توسعه، عملیات و امنیت) در برابر تغییرات فرهنگی است. در مدل سنتی، این تیم‌ها به صورت مجزا عمل می‌کنند و هر کدام روی فرآیندهای خاص خود متمرکز هستند. وقتی DevSecOps به میان می‌آید، این تقسیم‌بندی شکسته می‌شود و تیم‌ها باید با یکدیگر همکاری نزدیک‌تری داشته باشند. این تغییر در فرهنگ کاری و همکاری می‌تواند با مقاومت‌هایی روبرو شود، زیرا بسیاری از افراد ممکن است احساس کنند که نقش‌ها و مسئولیت‌هایشان با تهدید روبرو شده است.
پیچیدگی در ابزارها و فرآیندهای امنیتی
اجرای DevSecOps نیازمند استفاده از ابزارهای پیچیده تر برای ادغام امنیت در طول فرآیند توسعه است. این ابزارها باید به طور خودکار تهدیدات را شناسایی و مدیریت کنند. برای بسیاری از سازمان‌ها، انتخاب و پیاده‌سازی این ابزارها می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به علاوه، ابزارهای مختلف امنیتی ممکن است با ابزارهای موجود در فرآیند توسعه و عملیات سازگاری نداشته باشند که منجر به پیچیدگی‌های فنی و عملیاتی می‌شود.
نیاز به مهارت‌های تخصصی و آموزش
برای پیاده‌سازی موفق DevSecOps و SecOps ، اعضای تیم‌ها باید مهارت‌های مختلفی در زمینه امنیت، توسعه نرم‌افزار و عملیات داشته باشند. کمبود متخصصین با این مهارت‌ها در بازار کار، می‌تواند باعث تاخیر در پیاده‌سازی و ایجاد شکاف‌های امنیتی در سیستم‌ها شود. بنابراین، آموزش و توسعه مهارت‌های جدید برای تیم‌ها به یک چالش اساسی تبدیل می‌شود.
مدیریت و تحلیل داده‌های امنیتی
در مدل SecOps، نظارت مستمر بر امنیت از طریق ابزارهای SIEM ضروری است. حجم بالای داده‌های امنیتی تولیدشده می‌تواند چالش بزرگی باشد، زیرا تیم‌های امنیتی باید این داده‌ها را تجزیه و تحلیل کنند تا تهدیدات واقعی را شناسایی کنند. تحلیل داده‌های بزرگ نیازمند استفاده از فناوری‌های پیشرفته و منابع محاسباتی قابل توجه است.
یکپارچگی و هماهنگی میان تیم‌ها
یکی از بزرگترین مشکلات در پیاده‌سازی SecOps، ناهماهنگی میان تیم‌های امنیتی و عملیاتی است. در بسیاری از سازمان‌ها، تیم‌های امنیتی و عملیاتی هر کدام به طور جداگانه کار می‌کنند و این می‌تواند منجر به واکنش‌های ناکارآمد به تهدیدات شود. برای برطرف کردن این مشکل، نیاز به فرآیندهای خودکار و همزمان‌سازی دقیق میان این تیم‌ها است تا بتوان به سرعت به تهدیدات واکنش نشان داد.
هزینه‌های عملیاتی و منابع
پیاده‌سازی DevSecOps و SecOps می‌تواند هزینه‌های زیادی به همراه داشته باشد. از جمله هزینه‌های مربوط به خرید ابزارهای امنیتی، زیرساخت‌های پردازشی برای تحلیل داده‌ها و همچنین هزینه‌های آموزشی برای تیم‌ها. این هزینه‌ها ممکن است برای برخی از سازمان‌ها سنگین باشد و نیاز به منابع قابل توجهی داشته باشد.
استانداردها و تطابق با مقررات قانونی
در بسیاری از صنایع، به ویژه در حوزه‌هایی مانند بهداشت، مالی و دولت ها، رعایت مقررات امنیتی و استانداردهای خاص برای حفاظت از داده‌ها الزامی است. این موضوع می‌تواند اجرای DevSecOps را پیچیده‌تر کند، زیرا هر تغییر در سیستم‌ها و فرآیندها باید با این مقررات تطابق داشته باشد. بنابراین، تیم‌های امنیتی و توسعه باید دائماً در جریان تغییرات قانونی و تطابق با آن‌ها باشند.
راهکارهایی برای غلبه بر چالش‌ها
برای غلبه بر چالش‌های پیاده سازی DevSecOps و SecOps در سازمان‌ها، به کارگیری راهکارهای مناسب می‌تواند به تسهیل فرآیندها و بهبود کارایی کمک کند. در ادامه برخی از این راهکارها آورده شده است:
تغییر فرهنگ سازمانی و پذیرش همکاری
برای غلبه بر چالش مقاومت در برابر تغییرات فرهنگی ، مهم است که فرهنگ سازمانی به گونه‌ای طراحی شود که همکاری میان تیم‌های مختلف (توسعه، امنیت، عملیات) را تسهیل کند. برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های مشترک می‌تواند به افراد این امکان را بدهد که با نحوه همکاری با سایر تیم‌ها آشنا شوند و اهمیت امنیت در هر مرحله از توسعه نرم‌افزار را درک کنند. استفاده از رویکردهای همکاری از ابتدا(Shift-left) در امنیت می‌تواند تغییرات فرهنگی را تسریع کند.
استفاده از ابزارهای خودکار برای کاهش پیچیدگی‌ها
پیچیدگی در ابزارهای امنیتی و فرآیندهای DevSecOps و SecOps یکی دیگر از چالش‌هاست. برای غلبه بر این مشکل، سازمان‌ها باید ابزارهای خودکار و یکپارچه‌ای را انتخاب کنند که قادر به شناسایی تهدیدات و به‌روز رسانی‌های امنیتی به صورت خودکار باشند. ابزارهای مانند SIEM (مدیریت اطلاعات و رویدادهای امنیتی) و SAST/DAST (تحلیل استاتیک و دینامیک امنیت نرم‌افزار) می‌توانند به کاهش پیچیدگی‌ها کمک کنند و باعث افزایش سرعت شناسایی و واکنش به تهدیدات شوند.
آموزش و ارتقاء مهارت‌های امنیتی در تیم‌ها
یکی دیگر از چالش‌های اصلی، کمبود مهارت‌های امنیتی در تیم‌ها است. برای مقابله با این چالش، سازمان‌ها باید به آموزش مستمر و توسعه مهارت‌های تیم‌های خود توجه کنند. این آموزش‌ها باید شامل آگاهی از تهدیدات امنیتی جدید، نحوه استفاده از ابزارهای امنیتی و آشنایی با بهترین شیوه‌های DevSecOps باشد. استفاده از پلتفرم‌های آموزشی آنلاین و دوره‌های تخصصی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
ایجاد یک فرآیند پاسخ‌دهی سریع به تهدیدات
یکی از چالش‌های اساسی در SecOps، واکنش کند به تهدیدات امنیتی است. برای رفع این مشکل، سازمان‌ها باید از فرآیندهای خودکار و ابزارهای تحلیل داده‌های امنیتی به‌روزرسانی‌شده استفاده کنند. سیستم‌های SIEM می‌توانند داده‌های رویدادهای امنیتی را جمع‌آوری و تحلیل کنند و به تیم‌های امنیتی این امکان را بدهند که در زمان واقعی به تهدیدات واکنش نشان دهند. همچنین، شبیه‌سازی حملات و تمرین‌های پاسخ‌دهی به بحران می‌تواند آمادگی تیم‌ها را بهبود بخشد.
استانداردها و رعایت مقررات امنیتی
برای تطابق با مقررات قانونی و استانداردهای امنیتی، سازمان‌ها باید از چارچوب‌ها و استانداردهای امنیتی شناخته‌شده مانند NIST یا ISO 27001 استفاده کنند. این استانداردها می‌توانند به سازمان‌ها کمک کنند تا فرآیندهای امنیتی خود را بر اساس بهترین شیوه‌ها تنظیم کنند و در عین حال به الزامات قانونی پایبند باشند.
انتخاب ابزارهای یکپارچه و مقیاس‌پذیر
در نهایت، انتخاب ابزارهایی که قابلیت یکپارچگی و مقیاس‌پذیری داشته باشند از دیگر راهکارهای مؤثر برای غلبه بر چالش‌های DevSecOps و SecOps است. ابزارهایی که قادر به تعامل با سیستم‌های مختلف و مقیاس‌پذیر هستند می‌توانند در رشد سازمان و تطابق با تهدیدات روزافزون مؤثر باشند.
بیشتر بخوانید: مدیریت تغییرات شبکه | راهنمای عملی برای مدیران شبکه
بهینه‌سازی بلوغ SOC
بهینه‌سازی بلوغ SOC (Security Operations Center) یک فرآیند پیچیده و چندبعدی است که هدف آن ارتقاء عملکرد، اثربخشی و واکنش به تهدیدات امنیتی در یک سازمان است. بهبود بلوغ SOC به‌ویژه در دنیای امروز که تهدیدات امنیتی پیچیده‌تر و سریع‌تر از گذشته هستند، ضروری است. برای بهینه‌سازی بلوغ SOC، باید بر روی چندین حوزه کلیدی تمرکز کرد. در ادامه به تشریح برخی از اقدامات اساسی برای بهینه‌سازی بلوغ SOC می پردازیم:
توسعه توانمندی‌های تیم SOC
اولین گام در بهینه‌سازی بلوغ SOC، آموزش و توسعه تیم‌های امنیتی است. تیم‌های SOC باید درک عمیقی از تهدیدات، تکنیک‌ها و ابزارهای دفاعی داشته باشند. این امر از طریق آموزش‌های مداوم، شبیه‌سازی حملات و تمرین‌های منظم برای بهبود واکنش به تهدیدات ممکن است.
اتوماتیک‌سازی و بهینه‌سازی فرآیندها
یک SOC پیشرفته باید بتواند تهدیدات را شناسایی و آنالیز کند بدون اینکه نیازی به مداخله دستی در تمامی مراحل باشد. استفاده از ابزارهای خودکار برای تحلیل داده‌ها و واکنش به تهدیدات (مانند SIEM و SOAR) می‌تواند به سرعت شناسایی و مدیریت تهدیدات کمک کند. این امر باعث کاهش زمان واکنش و افزایش دقت و سرعت تصمیم‌گیری می‌شود.
-
استفاده از فایروال‌های نسل جدید (NGFW)
NGFW (Next-Generation Firewalls) نیز در این زمینه نقش کلیدی دارند. این فایروال‌ها با امکانات پیشرفته‌ای مانند تشخیص تهدیدات پیشرفته، آنالیز رفتار شبکه و مقابله با بدافزارها، قابلیت‌های امنیتی بیشتری نسبت به فایروال‌های سنتی دارند. برای مثال، NGFW می‌توانند ترافیک شبکه را به صورت خودکار تجزیه و تحلیل کرده و بدافزارها و حملات پیچیده را شناسایی کنند، به این ترتیب اتوماتیک‌سازی فرآیندهای شناسایی و پاسخ به تهدیدات تسهیل می‌شود.
بهره‌گیری از داده‌ها و هوش تهدیدات
SOCها باید از اطلاعات تهدیدات به‌روز و جامع بهره‌برداری کنند. استفاده از Threat Intelligence می‌تواند به تیم‌های SOC کمک کند تا تهدیدات را به‌صورت پیش‌بینی‌شده شناسایی کرده و قبل از وقوع، اقدامات پیشگیرانه انجام دهند. این داده‌ها از منابع مختلفی مانند گزارش‌های بین‌المللی، هوش امنیتی و تحقیقات تهدیدات به دست می‌آید.
ایجاد فرآیندهای چابک و انعطاف‌پذیر
یکی دیگر از نکات مهم در بهینه‌سازی بلوغ SOC، به‌کارگیری فرآیندهایی است که بتوانند به‌طور سریع به تهدیدات و نیازهای امنیتی جدید پاسخ دهند. استفاده از چارچوب‌های Agile یا DevSecOps در SOC می‌تواند کمک کند تا عملیات امنیتی انعطاف‌پذیرتر شده و در مواقع اضطراری بتوان به سرعت به تهدیدات واکنش نشان داد.
مستندسازی و ارزیابی عملکرد
مستندسازی فرآیندهای SOC و ارزیابی عملکرد آن‌ها به بهبود پیوسته و شفافیت کمک می‌کند. این ارزیابی‌ها می‌توانند شامل تحلیل‌های پس از رویداد (Post-Incident Analysis) و شبیه‌سازی حملات برای شناسایی نقاط ضعف و اصلاح آن‌ها باشند.
همکاری بین تیم‌ها
در دنیای مدرن، امنیت سایبری دیگر یک وظیفه انحصاری برای تیم‌های SOC نیست. بر اساس تحقیقات، همکاری نزدیک بین تیم‌های DevOps , IT Operations و SOC می‌تواند به بهبود کارایی و امنیت کمک کند. این همکاری‌ها می‌توانند از طریق هم‌افزایی و اشتراک داده‌ها بین تیم‌ها به وجود آیند.
رصد و تجزیه‌وتحلیل مداوم
برای ارتقای بلوغ SOC، رصد مستمر و تجزیه‌وتحلیل دقیق داده‌ها اهمیت دارد. ابزارهای پیشرفته‌ای مانند AI و Machine Learning می‌توانند به تیم SOC کمک کنند تا تهدیدات پیچیده‌تر و ناشناخته را شناسایی کرده و آن‌ها را مدیریت کنند.
