راه اندازی یک سیستم تلفنی با محصولات کدباز یکی از پیچیده ترین کار هایی است که یک متخصص ممکن است انجام دهد، در بحث راه اندازی شما درگیر مفاهیمی از سخت افزار گرفته تا شبکه و نرم افزار خواهید شد، هر ضعف و یا کمبود دانش و تجربه در این بخش باعث عدم کارکرد درست سیستم شما خواهد شد،
احتمالا تا به حال با موارد بسیاری برخورد کرده اید که سیستم تلفنی استریسک (الستیکس) در جایی راه اندازی شده است اما کیفیت مطلوبی ندارد، در این طور مواقع مشتری ها مشکل را از دید ضعیف بودن سیستم تلفنی می بینند اما ما به عنوان متخصص می دانیم که استریسک(الستیکس) بر روی کیفیت تماس کمترین نقش را دارد ! و هزاران نکته دیگر است که بر روی کیفیت یک سیستم تاثیر میگذارد کافی است کسی که سیستم تلفنی را راه اندازی کرده است برخی از آنها را رعایت نکرده باشد.
افراد کمی هستند که دانش کافی برای راه اندازی این نوع سیستم ها را دارند، این دانش در بخش های مختلفی قرار دارد در این مقاله سعی می کنم نکات لازم برای انتخاب سخت افزار و راه اندازی سیستم الستیکس را با توجه به تجربه و دانش خود بیان کنم، امیدوارم این دانش به کمک شما بیایید تا سیستمی حرفه ای و کاملا بی نقص راه اندازی کنید.
بیشتر تمرکر ما در این مقاله بر روی سخت افزار و پیش نیاز ها برای راه اندازی سیستم تلفنی است.
نکته1: انتخاب یک سرور مناسب
منظور از سرور یک میزبان برای برنامه الستیکس(استریسک) است، می توانید از یک Rassbperry pi کوچک تا یک سرور HP پرقدرت را انتخاب کنید اما یک انتخاب درست می تواند در مواقعی از شکست پروزه به دلیل ضعف سخت افزار جلوگیری کرده و یا حتی باعث صرفه جویی به دلیل عدم استفاده از سرور های بی جهت قدرتمند گردد.
الستیکس(استریسک) به طور پیش فرض هیچ محدودیتی برای تعداد مکالمات ندارد، این محدودیت سخت افزار و مهم تر از آن نرم فزار است که ظرفیت سیستم را تعیین می کند پس این چند خط بعدی را فقط به عنوان تجربه و یک توصیه ببینید و به هیچ عنوان ارزش علمی ندارد.
حال چند توصیه مثال برای اینکه ببینید چه سروری را باید انتخاب کنیم.
اول فرض کنیم سرور ما ضبط مکالمات و صندوق صوتی ندارد همچنین بحث Transcoding نیز مطرح نیست (Transcodig یعنی تبدیل کدک ها به یکدیگر، مثلا یک داخلی با کدک g711 با داخلی دیگر با کدک iLBC صحبت کند)
| 32 مکالمه همزمان | CPU:1.1GHZ، RAM:1GB، HDD:16GB Flash |
| 80 مکالمه همزمان | CPU:1.86GHZ DualCore، RAM:2GB، HDD:512GB |
| 250 مکالمه همزمان | CPU:2.2GHZ QuadCore، RAM:4GB، HDD:512GB |
شاید آمار جدول بالا کمی رویایی به نظر بیاید ولی حقیقت دارد، این تست ارسال درخواست SIP با نرم افزار SIPP است، می بینید حتی مورد آخر که یک پردازنده 4 هسته ای دارد از کامپیوتر شخصی برخی از ما نیز ضعیف تر است.
اما فرض کنیم شما در این سیستم تلفنی هم از صندوق صوتی می خواهید استفاده کنید هم کمی ضبط مکالمات و همچنین بحث ارتباطات راه دور را دارید(استفاده از کدک های دارای فشردگی زیاد)، با این اوصاف جدول زیر را من به شما پیشنهاد می کنم.
| 50 مکالمه همزمان (80 داخلی) | CPU:3.0GHZ DualCore، RAM:2GB، HDD:512GB یا Corei3 |
| 80 مکالمه همزمان (150 داخلی) | CPU:2.2GHZ QuadCore، RAM:4GB، HDD:512GB یا Corei5 |
| 150 مکالمه همزمان (حدود 300 داخلی) | CPU:Corei7، RAM:8GB، HDD:512GB |
قدرت سرورهای در نظر گرفته شده خیال شما را بابت پردازش راحت خواهد کرد.
نکته2: سرور استریسک خود را 2 تکه کنید.
نگذارید سرور شما خیلی بزرگ شود، به نظر من 150 مکالمه همزمان رقم مناسبی است. اگر قرار شد برای جایی با 600 داخلی و 300 مکالمه همزمان سیستم تلفنی با استریسک راه اندازی کنید، این کار را با نصب 2 الستیکس(استریسک) کنار هم انجام دهید، استریسک ها می توانند کنار هم به راحتی و به صورت یکپارچه کار کنند، پروتکل DUNDi استریسک برای همین منظور طراحی شده است.
نکته3: استفاده از هارد های SSD برای ضبط مکالمات
ضبط مکالمات، بیشترین بار را روی سیستم و پردازنده شما می آورد، در واقع از طرفی ضبط صدا و از طرف دیگر درگیری سیستم با نوشتن روی هارد دیسک باعث مشکلات سیستم با ضبط مکالمه می شود. اگر از هارد های معمولی استفاده می کنید از ضبط مکالمه بر روی این سیستم استفاده نکنید یا حداقل قول ضبط تمامی مکالمات به مشتری ندهید، شاید در بهترین حالت شما موفق به ضبط 30 الی 40 مکالمه همزمان بشوید و بیش از این باعث از کار افتدن سیستم شما بشود.
اما راه حل چیست؟ 2 راه رایج وجود دارد: 1. استفاده از هارد های پر سرعت 2. ضبط مکالمات خارج از سیستم و با شنود شبکه متصل به سرور
راهکار 1 باز هم پردازش روی سیستم شما می آورد اما بسیار کمتر از حالتی که است که از هارد های معمولی استفاده می کنید، هارد های SSD برای این کار ایده آل است.
راهکار 2 دیگر هیچ باری روی سیستم تلفنی شما نیست چون ضبط خارج از سیستم و توسط دستگاه دیگری انجام می شود. این راهکار دو اشکال دارد 1. هزینه نسبتا زیادی 2. معمولا این نرم افزار های یا سخت افزار های ضبط مکالمه تضمین 100% برای ضبط نیم دهند و ممکن است درصدی از مکالمات را از دست بدهید.
نکته4: استفاده از هارد های SSD برای صندوق صوتی
صندوق صوتی نیز وضعیتی مشابه ضبط مکالمات دارد، اگر سیستمی راه اندازی می کنید که دارای کاربران زیاد و صندوق های صوتی فراوان است استفاده از هارد های SSD را در اولیت قرار دهید.
نکته5: از IPPhone های معتبر استفاده کنید.
IPPhone ها نقش بسیار مهمی در کیفیت صدای شما را دارند، متاسفانه در بازار ما گوشی های بی کیفیت و متفرقه بسیار زیاد یافت می شود و برخی افراد به دلیل نداشتن آگاهی لازم از تبعات استفاده از آن ها و فقط به دلیل هزینه پایین، آنها را خریداری می کنند، هرگز یک گوشی بی کیفیت و ارزان نخرید!
نکته6: به سافت فون ها احترام بگذارید ! (استفاده از کارت صدا)
یک تلفن نرم فزاری یا همان سافت فون تضمین کننده کیفیت صدا نیست و شاید حتی درست است بگوییم این وظیفه سافت فون نیست، اما خوب کمتر کسی را می بینید از یک سافت فون روی کامپیوتر یا لپ تاپ راضی باشد ! این فقط به دلیل کارت صدای ضعیف روی لپ تاپ یا کامپیوتر شماست، دقت کرده اید همین سافت فون روی یک گوشی موبایل خوب که نصب می شود کیفیت عالی دارد؟ این به خاطر وجود چیپست های قوی پردازش صدا در گوشی های موبایل است.
راهکار این است که برای کامپیوتر و یا لپ تاپ خود یک کارت صدا بخرید (مثلا برند Creative) این کیفیت صدای سافت فون شما را تضمین می کند، رعایت این نکته بخصوص برای مرکز تماس ها که از سافت فون استفاده می کنند، الزامی است.
نکته7: از گیت وی و کارت های شهری معتبر استفاده کنید.
ارتباط با شهری، بخش مهمی از یک سیستم تلفنی ویپ را در بر می گیرد، اینکه کارت استفاده کنید یا گیت وی بستگی به نوع راه اندازی و سناریو شما دارد، اما فراموش نکنید کیفیت پایین ساخت و تجهیزات مورد استفاده در این تجهیزات قطعا در کیفیت صدا، قطعی مکالمه، اکو و بازگشت صدا تاثیر گذارد خواهد بود، برای کارت 2 برند معتبر وجود دارد دیجیوم و سانگوما. سراغ دیگر برند ها بخصوص کارت های بی کیفیت نروید مگر آنکه هزینه بسیار کمی برای راه اندازی دارید، در این صورت باید کیفیت پایین مکالمه را بپذیرید.
در مورد گیت وی نیز یک نکته ساده وجود دارد و آن اجتناب از گیت وی های متفرقه و عمدتا چینی است! گاهی اوقات این گیت وی ها آنقدر شما را دچار مشکل می کنند که شما مبجور می شوید این دستگاه را از پروژه خارج کنید و دوباره برای گیت وی جدید هزینه بپردازید، گیت وی های معتبر فراوانی وجود دارند که اکثرا برند های امریکایی هستند. (دیجیوم و سانگوما، گیت وی نیز دارند که کیفیت عالی دارد و البته در برند های چینی گیت وی های NewRock دارای کیفیت نسبتا خوبی هستند)
نکته8: از کارت های با اکو کنسلر استفاده کنید.
اگر خطوط شهری زیادی دارید مثلا 32 خط شهری آنالوگ و یا خط شهری E1 و همچنین در نظر دارید از کارت در پروژه استفاده کنید، حتما از کارت های دارای قابلیت اکوکنسلر سخت افزاری استفاده کنید، به دلیل زیر ساخت های ضعیف مخابراتی و دیتا در شبکه داخلی کشور مکالمات بسیاری دارای نوسان، نویز و اکو هستند، ماژول های سخت افزاری اکو کنسلر کمک بسیاری به داشتن یک صدای یکدست می کنند.
نکته9: هرگز یک سیستم تلفنی ویپ را بدون VLAN بندی شبکه، راه اندازی نکنید.
سیستم تلفنی ویپ را بدون VLAN راه اندازی نکنید(سیستم های دارای بیش از 20 داخلی)، VLAN یک امکان روی بستر شبکه است که معمولا توسط سوئیچ های Smart ارائه می شود، این امکان باعث بوجود آمدن یک منطقه اختصاصی برای ترافیک تلفنی (ویپ) شبکه شما می شود، بسیاری از مشکلات بوجود آمده در پروژه ها به دلیل اختلالات شبکه داخلی یک مجموعه است پس فرموش نکنید راه اندازی ویپ در یک مجموعه بدون VLAN بندی شبکه دارای ایرادات بسیاری خواهد بود، این نکته را به عنوان قانون در تمامی پروژه ها در نظر بگیرید.
نکته10: یک نکته اخلاقی ! استریسک هیچ تاثیری در کیفیت صدای شما ندارد !
اگر مهندس نرم افزار باشید تا حد زیادی با خطایابی و الگوریتم های آن آشنا هستید. اما اگر نه ممکن است با کوچکترین مشکل نسبت به نرم افزار های مورد استفاده دلسرد شوید، لینوکس یا استریسک جزء محبوب ترین نرم افزار های دنیا هستند، میلیون ها نفر در سراسر دنیا به صورت حرفه ای در حال استفاده از این سیستم ها هستند پس احتمال وجود برخی ایرادات سطحی در این نرم افزار های بسیار ضعیف است، وقتی با این تفکر و رعایت نکات بالا یک سیستم تلفنی (ارتباطی) راه اندازی می کنید در صورت بروز مشکل آن را راحت تر خواهید یافت.
با این نکته خواستم عرض کنم که استریسک فقط یک برنامه Media Proxy است و کمترین تاثیر را روی کیفیت صدا دارد وقتی روی کیفیت یا موارد این چنینی به مشکل می خورید سراغ عوامل تاثیر گذار بروید.
نکته 10+1: محیط وب الستیکس (Elastix) تنها بخش کوچکی از امکانات بیشمار سیستم تلفنی استریسک (Asterisk) است، شما با یادگیری نحوه اعمال تغییرات در استریسک و یا سخت ماژول های تلفنی می توانید علاوه بر تغییرات زیر ساختی هر آنچه که در محیط وب وجود دارد، می توانید سیستم ها و یا مازول های تلفنی هوشمند بسازید، الستیکس را به برنامه های دیگر متصل سازید و یا برنامه های نظارتی و گزارش گیری بنویسید، کافی است با امکانات برنامه نویسی استریسک همچون Dialplan، AMI، AGI آشنا شوید، در این صورت است که هر خواسته مشتری را به واقعیت تبدیل کرده و محصولی فراتر از نصب الستیکس خواهید داشت.
ویپ ایران تنها مجموعه ای است که دوره خاص توسعه الستیکس و یا همان برنامه نویسی استریسک را برگزار می کند، این دوره نتیجه تجربه، مهارت و دانش گروه ویپ ایران در زمینه سیستم تلفنی الستیکس و استریسک است.