مقدمه‌ای بر Zabbix : نرم‌افزاری برای مانیتورینگ شبکه

زبیکس یک ابزار نرم افزاری مانیتورینگ  open sourceدر سطح سازمانی است که توسط آلکسی ولادیشف (Alexei Vladishev) توسعه داده شده و در حال حاضر توسط شرکت  Zabbix SIA به‌روزرسانی و پشتیبانی می‌شود.

این نرم‌افزار قادر است طیف گسترده‌ای از پارامترهای شبکه و سلامت سرورها، ماشین‌های مجازی، اپلیکیشن ها، سرویس‌ها، پایگاه‌های داده، وب‌سایت‌ها، فضای ابری و ... را پایش کند. در واقع زابیکس این قابلیت را دارد که در لحظه هزاران سرور و تجهیزات شبکه را به صورت همزمان مانیتور کند.

زبیکس با استفاده از یک سیستم اعلان انعطاف‌پذیر، امکان پیکربندی هشدارهای ایمیلی برای تقریباً هر نوع رخدادی را فراهم می‌کند، که این امر به کاربران کمک می‌کند تا سریعاً به مشکلات سرور پاسخ دهند. زبیکس همچنین دارای قابلیت‌های گزارش‌دهی و تجسم داده‌های بسیار قوی است که بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده ارائه می‌شود و این امر آن را به ابزاری ایده‌آل برای برنامه‌ریزی ظرفیت (capacity planning) تبدیل می‌کند.

بیشتر بخوانید: نسوس(Nessus) چیست؟ | ویژگی ها، مزایا و تفاوت بین نسوس expert و pro

زبیکس از هر دو روش polling و trapping برای جمع‌آوری داده‌ها پشتیبانی می‌کند. تمامی گزارش‌ها، آمارها و تنظیمات زبیکس از طریق یک رابط وب در دسترس قرار می‌گیرد. این رابط وب به کاربران اجازه می‌دهد تا از هر موقعیت مکانی وضعیت شبکه و سلامت سرورهای خود را ارزیابی کنند. با پیکربندی صحیح، زبیکس می‌تواند نقش مهمی در نظارت بر زیرساخت‌های IT ایفا کند، چه برای سازمان‌های کوچک با چند سرور و چه برای شرکت‌های بزرگ با تعداد زیادی سرور. زبیکس رایگان است و تحت مجوز AGPL-3.0 منتشر شده که به این معنی است که کد منبع آن برای عموم قابل دسترس است  

  زبیکس میتواند بر روی سیستم های لینوکس، یونیکس و ویندوز نصب شود.

نصب و پیکربندی Zabbix

 نصب Zabbix در محیط‌های لینوکس

1. پیش‌نیازها: قبل از نصب Zabbix، باید پایگاه داده‌ای مانند MySQL یا PostgreSQL و یک وب‌سرور مانند Apache یا Nginx بر روی سرور نصب شود.

2. دانلود و نصب: بسته‌های نصب Zabbix از مخازن رسمی یا سایت Zabbix قابل دریافت و نصب هستند. پس از نصب بسته‌ها، نیاز به پیکربندی فایل‌های Zabbix وجود دارد.

3. پیکربندی: در این مرحله، تنظیمات مربوط به پایگاه داده، شبکه و کاربران انجام می‌شود.

 نصب Zabbix در محیط‌های ویندوز

1. دانلود و نصب: نسخه‌های ویندوزی Zabbix از سایت رسمی Zabbix قابل دانلود است. این نسخه شامل تمامی نیازمندی‌ها مانند پایگاه داده SQLite است.

2. پیکربندی : پس از نصب، می‌توان با استفاده از رابط گرافیکی، تنظیمات مورد نیاز را انجام داد.

 مانیتورینگ سرویس‌ها

مانیتورینگ سرویس‌ها، نظارت در سطح کسب‌وکار است که برای ارائه نمای کلی از ساختار خدمات IT، شناسایی نقاط ضعف زیرساخت، محاسبه SLA (توافق‌نامه سطح سرویس) خدمات مختلف IT و بررسی اطلاعات در سطح بالاتر استفاده می‌شود.

این نوع مانیتورینگ بر روی در دسترس بودن کلی یک سرویس تمرکز دارد و به جزئیات سطح پایین مانند کمبود فضای دیسک، بار بالا روی پردازنده و غیره توجه نمی‌کند. مانیتورینگ سرویس‌ها همچنین به یافتن علت ریشه‌ای مشکل در صورت عدم عملکرد مناسب سرویس کمک می‌کند.

مانیتورینگ سرویس‌ها اجازه می‌دهد که یک نمای سلسله‌مراتبی از داده‌های مانیتور شده ایجاد کنید.

یک ساختار سرویس بسیار ساده ممکن است به صورت زیر باشد:

هر NODE از این استراکچر دارای ویژگی “وضعیت” است. وضعیت محاسبه شده و به سطوح بالاتر بر اساس الگوریتم انتخاب شده انتقال داده می‌شود. وضعیت نودهای انفرادی تحت تأثیر وضعیت مسئله نگاشته شده است. نگاشت مسئله از طریق برچسب‌گذاری  (TAGGING)انجام می‌شود.

زبیکس می‌تواند اعلان‌هایی ارسال کند یا به‌طور خودکار یک اسکریپت را در صورت تغییر وضعیت سرویس اجرا کند. امکان تعریف قوانین انعطاف‌پذیر (flexible rules) وجود دارد که بر اساس وضعیت سرویس‌های فرزند (child services)، آیا سرویس والد (parent service)  باید به حالت Problem state تغییر پیدا کند یا خیر. Services problem data سپس می‌تواند برای محاسبه SLA و ارسال گزارش‌های SLA بر اساس مجموعه شرایط انعطاف‌پذیر استفاده شود.

پیکربندی مانیتورینگ سرویس‌ها

پیکربندی مانیتورینگ سرویس‌ها در منوی SERVICES انجام می‌شود که شامل بخش‌های زیر است:

  SERVICES

بخش SERVICES  به شما این امکان را می‌دهد که سلسله‌مراتب زیرساخت مانیتور شده خود را با افزودن parent services  و سپس child services  به آن، بسازید. علاوه بر پیکربندی  service tree، این بخش نمای کلی از کل زیرساخت را ارائه می‌دهد و به شما کمک می‌کند تا مشکلاتی که باعث تغییر وضعیت سرویس شده‌اند را به سرعت شناسایی کنید.

  SLA

در این بخش می‌توانید توافق‌نامه‌های سطح سرویس (SLA)را تعریف کرده و اهداف سطح سرویس برای خدمات خاص تنظیم کنید.

  گزارش SLA

در این بخش می‌توانید گزارش‌های SLA را مشاهده کنید.

  Service actions

همچنین می‌توانید Service actions را پیکربندی کنید. Service action ها اختیاری هستند و اجازه می‌دهند:

- اعلان ارسال کنید که سرویس قطع شده است.

- اجرای یک فرمان از راه دور بر روی سرور زابیکس در صورت تغییر وضعیت سرویس.

- ارسال اعلان بازیابی هنگامی که سرویس دوباره فعال شد.

مانیتورینگ سرورهای مجازی با Zabbix

Zabbix با پشتیبانی از انواع پروتکل‌های مانیتورینگ مانند SNMP، JMX و Agent-based Monitoring، به راحتی قادر است تا وضعیت و عملکرد سرورهای مجازی را مانیتور کند. این قابلیت به ویژه در محیط‌های مجازی‌سازی مانند VMware و Hyper-V کاربرد دارد.

بهینه‌سازی عملکرد Zabbix در شبکه‌های بزرگ

  مقیاس‌پذیری: برای بهبود عملکرد در شبکه‌های بزرگ، استفاده از پراکسی‌های Zabbix برای توزیع بار مانیتورینگ توصیه می‌شود.

  بهینه‌سازی پایگاه داده:  تنظیمات مناسب برای پایگاه داده، مانند ایندکس‌بندی جداول و استفاده از سرورهای پایگاه داده با کارایی بالا، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در بهبود عملکرد داشته باشد.

  تنظیمات بهینه:  استفاده از Cache مناسب و تنظیمات صحیح در فایل‌های پیکربندی می‌تواند بار اضافی را کاهش داده و سرعت مانیتورینگ را افزایش دهد.

مانیتورینگ سرویس‌های ابری و هیبریدی با Zabbix

Zabbix توانایی مانیتورینگ سرویس‌های ابری مانند AWS، Azure و Google Cloud را نیز دارد. این ابزار با استفاده از APIهای ارائه شده توسط سرویس‌های ابری، می‌تواند منابع ابری را نظارت کرده و به کاربران اجازه دهد تا به صورت یکپارچه و در کنار سایر سیستم‌های خود، سرویس‌های ابری را مانیتور کنند.

پیاده‌سازی اعلان‌ها و هشدارهای پیشرفته در Zabbix

  آستانه‌ها: کاربران می‌توانند با تعریف آستانه‌های مشخص برای هر پارامتر، اعلان‌های مناسب را تنظیم کنند.

  تنظیمات ایمیل و پیامک: Zabbix از ارسال ایمیل، پیامک و حتی ارسال اعلان‌ها به ابزارهای چت مانند Slack و Telegram پشتیبانی می‌کند.

  ایجاد هشدارهای پیچیده: با استفاده از ماکروها و اسکریپت‌ها، می‌توان هشدارهای پیچیده‌تری را پیاده‌سازی کرد که تنها در صورت وقوع شرایط خاص ارسال شوند.

ارتباط Zabbix با سایر ابزارهای مانیتورینگ و مدیریت IT

Zabbix قابلیت ادغام با سایر ابزارهای مانیتورینگ و مدیریت IT مانند Prometheus، Grafana و Ansible را دارد. این ادغام‌ها به کاربران اجازه می‌دهد تا از قابلیت‌های هر دو ابزار به صورت همزمان بهره‌مند شوند و یک سیستم جامع‌تر و قدرتمندتر برای مدیریت و مانیتورینگ شبکه و سیستم‌ها ایجاد کنند.

بررسی تجربیات موفق سازمان‌های بزرگ در استفاده از Zabbix

شرکت‌های مختلف در سراسر جهان به دلیل ویژگی‌های پیشرفته و عملکرد قوی Zabbix به این راه‌حل نظارتی اعتماد دارند. در میان مشتریان و کاربران ما، مؤسسات و شرکت‌های با اندازه‌های مختلف از صنایع گوناگونی مانند مالی و بیمه، فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهداشت و درمان، بخش عمومی، غذا و تولید، آموزش و خرده‌فروشی و بسیاری از بخش‌های اقتصادی دیگر حضور دارند.

سازمان‌های بزرگی مانند Dell، Orange و T-Systems و ... از Zabbix برای مانیتورینگ شبکه‌ها و سرورهای خود استفاده می‌کنند. این سازمان‌ها با بهره‌گیری از Zabbix توانسته‌اند کارایی شبکه‌های خود را بهبود بخشند، هزینه‌های مدیریت IT را کاهش دهند و به سرعت به مشکلات پاسخ دهند.

"ما به دنبال یک راه‌حل نظارتی متمرکز بودیم و به Zabbix رسیدیم زیرا این سیستم انعطاف‌پذیر و همچنین open source است."

T-Systems P.R. China Ltd. چین ، صنعت: مخابرات

نتیجه‌گیری

Zabbix به عنوان یک ابزار جامع و قدرتمند برای مانیتورینگ شبکه‌ها و سیستم‌ها، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در بین مدیران شبکه و سازمان‌های بزرگ پیدا کند. با استفاده از این ابزار، می‌توان به بهبود کارایی سیستم‌ها، کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت پاسخگویی به مشکلات دست یافت.